ศิลปวัฒนธรรม – ประวัติศาสตร์

นาบุญข้าวหอมไม่ใช่ร้านกาแฟกลางทุ่งนา หรือทุ่งนามีกาแฟขาย แต่คือนาข้าวที่เราปลูกข้าวกันจริง ๆ เป็นข้าวอินทรีย์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม

ยามเจ็บไข้ได้ป่วยชาวบ้านก็ค้นพบว่าส่วนของใบหญ้าคาสามารถนำมาใช้เป็นยาต้มอาบ แก้ผดผื่นคัน แก้ลมพิษ และแก้ปวดเมื่อยตามร่างกายได้เป็นอย่างดี

ชาวอีสานทุกคนหรือเกือบทั้งหมดเกิดที่เรือนในบ้าน (หมู่บ้าน) ของตนโดยการทำคลอดของหมอตำแยหรือคนที่ใกล้ชิดกับแม่ เช่น พ่อ พี่ ป้า น้า อา เพื่อนฝูง ญาติพี่น้อง ฯลฯ

กระบวนการทำนาหรือกระบวนการผลิต จะขึ้นอยู่กับฟ้าฝนและธรรมชาติแวดล้อมเป็นสำคัญ ความทุกข์ทนและขมขื่นในอดีตที่ผ่านมาของชาวนา มีปัจจัยพื้นฐานด้านธรรมชาติและโลกแวดล้อมรอบตัวชาวนาเป็นตัวกำหนดหลัก ไม่ใช่กลไกของ “ทุน” หรือ “การเมือง”

แผนอาชีพ คือ การทบทวนว่าอาชีพที่ทำอยู่ทำได้ดีแค่ไหน ใช้ความรู้ ใช้ข้อมูลอะไรบ้าง หรือทำตามคนอื่น หรือตามความเคยชินที่ทำ ๆ กันมาได้เรียนรู้เพื่อพัฒนาอาชีพให้ดีกว่านี้บ้างหรือไม่ ทำนาก็ได้แค่ ๓๐๐ กิโลต่อไร่ ไม่เคยคิดจะทำให้ได้สักตันต่อไร่เหมือนคนอื่นอีกหลายคนบ้างหรือ

มีบันทึกจดหมายเหตุ(ที่เชื่อถือได้)ว่า เมื่อโจวอู่หวางทำสงครามล้มล้างเจ๊ดอ่อง (ในเรื่อง “ฮ่องสิน) ประมาณสามพันปีที่แล้ว พันธมิตรที่สำคัญเอ่ยชื่อไว้คือ คือ ชนเผ่าผู 獛 เผ่า สู่ (จ๊ก) 蜀 (ภาคกลางเสฉวน) เผ่า เชียง (หรือเกี๋ยง ภาคเหนือเสฉวน) นั่นแสดงว่า พวกผูต้องอยู่ไม่ไกลจากแม่น้ำเหลืองนัก

จ้วงกับไท แยกกันอยู่ ตั้งแต่ยุคราชวงศ์โจว (ก่อนขงจื๊อ) แล้ว จีนเรียกดินแดนที่จ้วงอยู่ว่า ซีโอว กับ ลั่วเยวี่ย สองชื่อ เรียกดินแดนที่อยู่ทางตะวันตกเฉียงใต้ลงมาของลั่วเยวี่ยว่า เยวี่ยชาง

ประวัติความเป็นมามีเรื่องเล่าขานกันมานานว่า ราวปี พ.ศ.1896 เจ้าฟ้างุ้ม แห่งเมืองล้านช้าง เป็นบุตรเขยกษัตริย์เมือง อินทะปัดได้พาลูกหลาน อพยพ ตามลำน้ำโขง ผ่านเมืองหนองคาย เมืองนครพนม จนถึงเขตเมืองมุกดาหาร แล้วเกิดเรือล่มที่บริเวณปากห้วยมุก ธิดาสาวทั้งสองคนซึ่งมีพระนามว่า พระนางพิมพา กับ พระนางลมพามา สิ้นชีพพิตักษัยจนกระทั่ง

ในล้านนามอม ถูกเปลี่ยนให้เป็นสัตว์พาหนะของปัชชุนนะเทวบุตร ผู้ให้ฝน พระพิรุณ ผู้ให้ฝน ทรงพาหนะ มกร (มะ กะ ระ ซึ่งเทวรูปที่เก่าแก่ที่สุดในอินเดียทำเป็นรูปจระเข้) ในสายพุทธมีการอ้างอิง มัจฉาชาดก เป็นต้น

อาหารจากหนังในบ้านเรามีหลากหลายเมนูที่น่าสนใจ เช่น ยำหนังอาหารเหนือ ที่รับมาจากชาวไทใหญ่ หรือ คนเมือง(คนเหนือ) เรียกว่า“เงี้ยว” อย่างขนมจีนน้ำเงี้ยว ก็คือน้ำแกงของชาว”เงี้ยว”หรือไทใหญ่นั่นเอง และชื่อของดอกงิ้ว ที่เป็นส่วนประกอบในน้ำเงี้ยวชาวเหนือเรียกว่าดอกเงี้ยวนั่นเอง

การเปลี่ยนแปลงรูปเคารพจากหมา เป็นสัตว์ที่มีลักษณะผสมผสาน คงจะค่อย ๆ เปลี่ยนแปลงมาในระยะสองพันปี จนกระทั่งกลุ่มชนเผ่าไทที่ได้รับวัฒนธรรมจากอินเดีย เปลี่ยนมอม เป็น สิงมอม – สัตว์ศักดิ์สิทธิ์ที่มีลักษณะผสมระหว่าง หมา-เสือ-สิงห์-แมว-ค่าง มีฤทธิ์เดชมาก

ความขัดแย้งของสองขั้วอำนาจ อันดำรงอยู่ในปัจจุบัน คือระหว่างขั้วอำนาจเก่ากับขั้วอำนาจใหม่เคยเกิดขึ้นมาแล้วตั้งแต่เริ่มก้าวสู่ระบอบประชาธิปไตย ตั้งแต่มีสภายุคแรก (แต่งตั้ง ๗๐ คน) และตั้งแต่มีรัฐบาลชุดแรกจากระบอบใหม่ พระยามโนปกรณ์นิติธาดา ในฐานะนายกรัฐมนตรีคนแรกของประเทศไทย เผชิญกับแรงบีบคั้นจากฝ่ายอนุรักษ์นิยมที่ตระหนกตกใจกับ เค้าโครงการเศรษฐกิจแห่งชาติ ของ หลวงประดิษฐ์มนูธรรม (ปรีดี พนมยงค์) อันมีลักษณะก้าวหน้าล้ำยุคและโน้มเอียงไปทางสังคมนิยมว่า เป็นแนวคอมมิวนิสต์จึงรวมหัวกันต่อต้าน

นิทานปรัชญาชาวบ้านปรัมปราเรื่องนี้ ได้เสนอแนวคิดเรื่องการดูหมอให้คนอื่น การทำนายทายทักชีวิต โดยที่ผู้อื่นไม่เคยรู้ชีวประวัติความเป็นมา เป็นไปได้หรือที่เขาคนอื่นนั้นจะรู้เรื่องชีวิตเราและพูดได้ถูกต้อง พร้อมทั้งดูความเป็นไปในชีวิตเราที่จะเกิดขึ้นในอนาคต หากดูตามเหตุผลแล้วไม่มีใครจะรู้เท่ากับตัวเราเองไปไม่มี

เสียนหลอ หมายถึงลาวปนเขมรก็ได้ เพราะเสียน คือ สยาม (สุพรรณบุรี) อยู่ฟากตะวันตกลุ่มน้ำเจ้าพระยา เป็นบริเวณที่กลุ่มลาวเคลื่อนย้ายลงมาจากสองฝั่งโขง ส่วนหลอ คือ ละโว้ (ลพบุรี) อยู่ฟากตะวันออกลุ่มน้ำเจ้าพระยา เป็นเครือญาติใกล้ชิดกับเขมรเมืองพระนครที่โตนเลสาบ

ในหมู่บ้านบางแห่งของชาวจ้วงในกวางสี ยังนิยมตั้งหมาหิน ไว้หน้าหมู่บ้าน หรือหน้าเรือน และมีมากเป็นพิเศษในคาบสมุทรเหลยโจว (ตอนใต้ของมณฑลกวางตุ้ง เป็นถิ่นฐานของชนตระกูลภาษาไท กะได มาก่อน) ที่สำคัญคือกลุ่มชาว Tay ไต่ ในจังหวัดลางเซิน เวียดนามภาคเหนือ จะมีหมาหิน ตั้งไว้หน้าบ้านทุกบ้าน