หนังสือ “ด้ำ แถน กำเนิดรัฐไท” เป็นเพียงปฐมบท ของ “การสาวรกรากต้นตอคนไท ชุมชนไท-ลาว และความเป็นไท/ไต/ไทย/สยาม” ด้วยวิธีวิทยามานุษยวิทยา แนวอรรถปริวรรตกรรม เหตุที่ตัดสินใจ “กระทำการ” วิจัยประเด็นปัญหาค่อนข้างท้าทายนี้ ก็เพราะเป็นปัญหาที่ค้างคาใจ ไม่เพียงแต่กับตัวผู้เขียนเอง แต่เชื่อว่ากับผู้คนจำนวนมาก โดยเฉพาะนักเรียน นักศึกษาที่ยังขาดแบบเรียนและตำราเรียนด้านนี้ ในส่วนของเพื่อนกัลยาณมิตรนั้น แม้ที่ไม่ใช่นักวิชาการหรือครูบาอาจารย์โดยตรงก็ยังปรารถนาว่า อยากจะเห็นหนังสือสักเล่มหนึ่งที่พอจะให้แสงสว่างทำความกระจ่างให้ปรากฏว่า คนไทยเราเดิมอยู่ที่ไหนหรือมาจากที่ไหนกันแน่?