จากการที่สานลบบ่สูนเป็นวรรณคดีชั้นสูงที่มีลักษณะปิดบังเนื้อหาเป็นปริศนาหรือรหัส (Code) ผู้สามารถเข้าใจได้จะต้องเป็นผู้มีการศึกษา และเข้าใจโดยใช้ปัญญา บางคนอ่านตั้งแต่ต้นจนจบหลายเที่ยวก็ไม่สามารถเข้าใจเนื้อหาของสานได้โดยหมอลำมักนำเอาคำผญาในสานลบบ่สูนที่มีเนื้อหาเกี้ยวพาราสีมาใช้เป็นกลอนลำ

ความต้องการสำคัญที่สุดของ “ชาวนา” ในการพัฒนาคุณภาพชีวิตนั้นคือเรื่อง “ตำแหน่งแห่งที่ทางสังคม” ที่มีความเสมอภาคเป็นธรรม ส่วนการพัฒนาระบบการผลิตใหม่ชาวนาก็ต้องการความรู้ ต้องการผลผลิตเพิ่มขึ้น มีคุณภาพมากขึ้นและต้องการนวัตกรรมในการบริหารจัดการ ซึ่งเรื่องนี้รัฐได้ละเลยมานานแล้ว

ในค่ำวันนั้น พวกเราสี่ห้าคนนั่งอยู่ในบริเวณที่พักของหน่วยบินตำรวจ จังหวัดยะลา “เขา” คนที่ผมจะพาท่านผู้อ่านไปทำความรู้จักเดินเข้ามาสมทบในภายหลัง เขาเป็นหนุ่มใหญ่ ร่างสูงบึกบึนเกินเกณฑ์มาตรฐานชายไทย ผิวคล้ำ หน้าตาคมเข้มเหมือนคนใต้โดยทั่วไป พูดจาเสียงดังฟังชัดหันไปหาลูกน้องที่เป็นช่างเครื่องเฮลิคอปเตอร์ที่เป็นคนใต้ก็แหลงใต้ “ชับเปรี๊ยะ” (ชัดเจน) หันมาหาช่างเครื่องที่เป็นบักหำน้อยคนอุบลราชธานีก็เว้าลาว “จ้อย ๆ ”

แต่รูปศัพท์ซ้อนความหมาย “ศีรษะ+เกษ” จึงถูกแปลเอาสนุกเชิงเหยียดหยันเป็นจังหวัด “สองหัว” มีจินตภาพโยงกบฏผีบุญ (กบฏผู้มีบุญอีศาน) และการทะเลาะใส่ความกันของผู้นำถิ่นในอดีต ยากที่รัฐบาลกลางกรุงเทพฯต้องมาปราบหรือตัดสินหลายคดี

เปีย, เปี๋ย เป็นอุปกรณ์สำหรับม้วนด้ายหรือไหมให้เป็นไจ โดยใช้มือข้างหนึ่งจับแกนเปียไว้ มืออีกข้างหนึ่งถือด้ายแล้วแกว่งด้ายไขว้กับแขน เปียอย่างเป็นระเบียบตามปริมาณที่ต้องการ แล้วปลดด้ายออกเพื่อจับเป็นไจหรือปอย...

อีสานมีที่ดินมาก ส่วนหนึ่งอาจมีปัญหาเรื่องน้ำ แต่ถ้าคิดให้ดีน่าจะมีทางจัดการได้ โดยการปลูกพืชที่ใช้น้ำน้อย หรือหาทางกักเก็บน้ำให้พอใช้ได้บ้าง เพราะมีคนจำนวนมากที่ทำเช่นนี้ และจัดการเรื่องการปลูกพืชต่าง ๆ ได้ผลดี มีรายได้ดี