ปรีดา ข้าวบ่อ

สายธารวัฒนธรรมเพื่อชีวิต และทิศทางอนาคต 2) สายธารวัฒนธรรมเพื่อชีวิต คือ ภาพรวมงานการสร้างสรรค์ทุก ๆ ด้านที่ทำให้สังคมเจริญพัฒนา คำว่า “เพื่อชีวิต” ไม่เพียงผูกโยงกับงานการเมือง แต่ครอบคลุมทุกองคาพยพทุกมิติของการขับเคลื่อนทางสังคม ในภาวะเศรษฐกิจฝืดเคือง สังคมไม่ก้าวเดินไปข้างหน้า การเมืองอ่อนแอ และประเทศน้อยใหญ่ทั่วทั้งโลกกำลังระส่ำระสาย สภาพ “รวยกระจุกจนกระจาย อภิสิทธิ์ชนขยายบารมีคับเมือง” เช่นนี้ ผู้คนส่วนมากตามชุมชนหมู่บ้านถูกสูบรีดแรงงาน ถูกลักกินส่วนต่างของผลิตผล ถูกปล้นชิงทรัพยากรธรรมชาติ จนแทบไม่เหลืออะไรแล้ว

วัฒนธรรมเป็นองค์รวมที่ซับซ้อน แต่อาจกล่าวโดยกว้าง ๆ ได้ว่า “วัฒนธรรม” ได้แก่ รูปการณ์จิตสำนึก แสดงออกทางโลกทรรศน์-ชีวทรรศน์”, ความคิด-ความเชื่อ, กฎ-ระเบียบ, ศาสนา, ค่านิยม, คุณธรรม, ความสามารถ, ความเคยชิน

ตะวันออกสุดของป่าปราสาทบนผืนดินไทย เส้นทางโบราณสู่ชมพูทวีป เมืองสิงห์และปราสาทเมืองสิงห์ ตั้งอยู่ในท้องที่ตำบลสิงห์ อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี มีเนื้อที่ทั้งสิ้น ๖๔๑ ไร่ หรือประมาณ ๑ ตารางกิโลเมตร แวดล้อมไปด้วยภูเขาเป็นแนวยาวอยู่โดยรอบ มีลำน้ำแควน้อยไหลผ่านทางด้านทิศใต้

อีกหนึ่งด่านด้าวแดนดง กลางพงไพรเถื่อนเทือกเขา ผู้คนตั้งมั่นภูมิลำเนา ขีดเส้นแหว่งเว้าเข้าครอง ทางเทียวพม่ารามัญ กะเหรี่ยงสัมพันธ์ไทยผอง ค้าขายคู่ศึกปรองดอง ยอกย้อนซ้อนทับนับกาล คือด่านเจดีย์สามองค์ ยังคงเรื่องเก่าเล่าขาน สุดเขตประเทศตำนาน สื่อสารถูกผิดพลิกแพลง หวังแสงศรัทธาปรากฏ สิ้นหมดกดแบ่งแก่งแย่ง พลังปัญญาสำแดง ทุกหัวระแหงแหล่งธรรม.

เที่ยวท่องล่องรู้วัฒนธรรม ลึกล้ำงำเหง้าเล่าขาน คนสร้างค้นคิดนิทาน ตำนานสานญาติชาติพันธุ์

ท่ามกลางการยกทัพจับศึกไล่ล่าฆ่าตัดหัวยึดทรัพย์กวาดต้อนคนมาเป็นทาส ผ่านการกระทำถูกดูถูกเหยียดหยามกดทับของสังคม จนถึงยุคอาณานิคมแล่นเรือลำใหญ่ข้ามทวีปมาตียึดเมืองกัน แล้วเกิดสงครามโลก สงครามเย็น จนเข้าสู่ยุคทุนนิยมเต็มตัว ผู้คนบนที่ราบสูงทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ - ภาคอีสานประเทศไทยก็สามารถต่อสู้ดำรงตนยืนหยัดสร้างบ้านแปงเมือง

เราต้องรู้จักร่างกายของเรา หน้าที่อวัยวะแต่ละส่วน ความสำคัญและการถนอมรักษาไว้ให้ทนนาน อาหารใดมีประโยชน์อะไรมีโทษ ในสวนครัวหัวไร่ปลายนาและรอบ ๆ ชุมชนมีไม้ดอกไม้ผลไม้ยืนต้นพืชสัตว์ชนิดใด และต้องรู้จักทะเล ภูเขา รู้จักห้วย หนอง คลอง บึง แม่น้ำทุกสาย

เชิญธงแล้วจ้วงเหล้าจากไหใหญ่ เหล้านี้ต้มด้วยใจรสเข้มข้น จอกแรกถวายแถนเบื้องบน สาดจอกสองบูชาบรรพชนคนสร้างไท ตำจอกสามกับมวลมิตรสหาย กินดื่มให้ชุ่มใจกายเพื่องานใหญ่ อิ่มหนำแล้วเราออกเคลื่อนขบวนไกล ไปเฮาไปไปแปงสร้างทางอีศาน...

บนพื้นที่ร่วมร้อยไร่ที่จัดสรรสำหรับต้อนรับนักท่องเที่ยว นอกจากสัมผัสรับรู้พื้นฐานกิจการเพื่อผลิตภัณฑ์ไหมไทย พืชผักน่ากิน ดอกไม้งาม สถาปัตยกรรมเด่น ฯลฯ แล้ว ยังมีหมู่บ้านอีสาน ประกอบด้วยการอนุรักษ์เรือนไม้อายุนับร้อย ๆ ปีจำนวนมาก มีการถ่ายทอดวัฒนธรรมอารยธรรมคนบนที่ราบสูงทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยไว้อย่างสมภาคภูมิ โดยในแต่ละปีจะมีการกำหนดแก่นแกนหลักของงาน แล้วทุกตารางนิ้วบนผืนดินงามน้ำชุ่มก็ประดิษฐ์ปลูกสร้างสรรค์สิ่งต่าง ๆ ขึ้น