นิตยสารทางอีศาน ฉบับที่ 37

บุญบั้งไฟ เป็นบุญประเพณีประจำเดือน ๖ ตามฮีตสิบสองเดือนของชาวอีสาน แต่เดิมนิยมเรียกกันว่า “บุญเดือนหก” ซึ่งหากท่านไปร่วมชมขบวนแห่บั้งไฟในปัจจุบัน นอกจากจะตระการตากับบั้งไฟที่ประดับตกแต่งอย่างยิ่งใหญ่สวยงามแล้ว สิ่งที่ขาดไม่ได้ประกอบขบวนคือ “ท้าวผาแดงกับนางไอ่คํา” ที่นั่งมาบนม้าบักสามตามนิทานพื้นบ้านเรื่อง “ผาแดง – นางไอ่” ที่อธิบายสาเหตุการล่มสลายของเมืองหนองหารหลวง ดูเหมือนว่าวรรณกรรมเรื่องผาแดงนางไอ่ จะเป็นเรื่องเล่าคู่กับบุญบั้งไฟอย่างแยกไม่ออก

ดอกมะเดื่อเป็นของหายาก…จริงหรือ?

ผศ.ดร.ไชยยง รุจจนเวท

07 ก.ย. 2021

คนในเมืองรู้เพียงว่า มะเดื่อเป็นชื่อต้นไม้ บ้างรู้ดีขึ้นไปอีกว่า ลูกมะเดื่อมักมีแมลงหวี่อยู่ข้างใน บ้างก็ว่าผลมะเดื่อฝรั่งนั้นอร่อยนัก คนชนบทเสริมว่า ใบและผลอ่อนของมะเดื่อกินได้ อีกคนบอกในป่ามีมะเดื่อลูกโต ผลสุกสีแดงหวานอร่อย

อีสาน ในประวัติศาสตร์และวรรณกรรม

สมพงษ์ ประทุมทอง

08 มี.ค. 2021

อีสาน ภูมิภาคที่มีภาพลักษณ์ที่ไม่รื่นรมย์ในการรับรู้และทัศนะของผู้คนภายนอกพื้นที่ และถูกตอกยํ้าด้วยวาทกรรมจากงานวรรณกรรม งานเขียนประวัติศาสตร์ แต่ด้วยความกว้างใหญ่ของพื้นที่ ๆ มีเขตติดต่อกับเพื่อนบ้านที่มีระยะทางยาว ทำให้มีทรัพยากรธรรมชาติและวัฒนธรรมหลากหลาย เป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญ ทั้งด้านการพัฒนา การค้า การเมือง

ทางอีศาน 37 : ปิดเล่ม

กอง บ.ก.

21 ธ.ค. 2019

ผลจากการปฏิวัติ ๒๔ มิถุนา ๒๔๗๕ ส่งผลสะเทือนต่อเศรษฐกิจการเมืองภาคอีสาน ทำให้ความเปลี่ยนแปลงจาก รัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มาสู่ รัฐประชาธิปไตย หรือ รัฐประชาชาติ เกิดขึ้นทั้งในเชิงโครงสร้างทางการเมืองเศรษฐกิจ และสังคมวัฒนธรรม ส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงในภาคอีสาน ๓ ประเด็นหลัก...

ฮีตเดือนหก

“นาค สามโลก”

01 พ.ย. 2019

สมัยก่อนการทำบุญบั้งไฟจุดบูชาพญาแถนเพื่อให้ฟ้าฝนตกดี เพราะเชื่อว่า บนฟ้าแต่ละขั้นจะเป็นเมือง มีเจ้าปกครองในแต่ละเมืองฟ้า ที่เรียกว่าพระยาแถน หรือเทพวัสสกาลเทพบุตร หรือเรียกว่า พระอินทร์ พระพรหม พญาแถนจะเป็นผู้แต่งฝน แต่งลม แต่งแดด แต่งนํ้า แต่งไฟ การจุดบั้งไฟขึ้นไปบนอากาศก็เพื่อบูชาพญาแถน ให้ท่านดีใจจะได้จัดแต่งฝนมาให้ เพื่อจะได้มีนํ้าทำไร่ไถนา หากบั้งไฟขึ้นตรงสูงไม่เอียงปีนั้นฝนจะดี ข้าวปลาอาหารอุดมสมบูรณ์ ผู้คนอยู่เย็นเป็นสุข แต่ถ้าบั้งไฟแตกหรือไม่ขึ้นปีนั้นฝนจะแล้ง ข้าวปลาอาหารจะไม่อุดมสมบูรณ์๑ กาลต่อมาเมื่อมีคติความเชื่อพระพุทธศาสนาเข้ามา การจุดบั้งไฟก็เพื่อเป็นพุทธบูชา คือบูชาพระพุทธเจ้า ดังมีคำกลอนที่เรียกว่า เซิ้งบั้งไฟหรือรำบอกไฟ

๑๒ เดือนของไทมาว

อิน ลงเหลา

19 ต.ค. 2019

“มาว” เป็นชื่อแม่น้ำ คือแม่น้ำมาว คนไทแถบนั้นก่อตั้งรัฐเมืองมาวหลวงขึ้น มีตำนานว่าก่อตั้งขึ้นตั้งแต่ ค.ศ ๕๘๖ (ยุคโน้น ยังถูกครอบงำด้วยอำนาจของอาณาจักรหนานเจาหรือน่านเจ้า) ภายหลังจึงมีเอกราช (ตำนานขุนลู ขุนไล ในช่วงประมาณ ต้นคริสต์ศตวรรษที่ ๑๐)

นิตยสารทางอีศาน ฉบับที่ 37

บุญบั้งไฟ : ไร้รากเหง้า แต่จะเอาดอกผล

ดอกมะเดื่อเป็นของหายาก…จริงหรือ?

อีสาน ในประวัติศาสตร์และวรรณกรรม

ทางอีศาน 37 : ปิดเล่ม

ฮีตเดือนหก

๑๒ เดือนของไทมาว

นิตยสาร “ทางอีศาน” ฉบับที่ ๓๗
ปีที่ ๔ ประจำเดือนพฤษภาคม ๒๕๕๘
ฉบับ: ทางข้างหน้า…ทางอีศาน

นิตยสารทางอีศาน ฉบับที่ 37

นิตยสาร “ทางอีศาน” ฉบับที่ ๓๗ปีที่ ๔ ประจำเดือนพฤษภาคม ๒๕๕๘ฉบับ: ทางข้างหน้า…ทางอีศาน

นิตยสาร “ทางอีศาน” ฉบับที่ ๓๗
ปีที่ ๔ ประจำเดือนพฤษภาคม ๒๕๕๘
ฉบับ: ทางข้างหน้า…ทางอีศาน