ในฤดูร้อนกับสภาพอากาศที่แห้งแล้ง ทางภูมิภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จังหวัดนครราชสีมา ทำให้พื้นที่ส่วนใหญ่เหมาะแก่การปลูกข้าวเจ้า ความที่พวกเรามีวัตถุดิบอยู่อย่างจำกัด ดังนั้นข้าวเจ้าจึงถูกนำมาแปรรูปให้กลายมาเป็นวัตถุดิบหลักต่าง ๆ ของอาหารหลากหลายชนิด และนอกจากอาหาร ขนมพื้นบ้านส่วนใหญ่ของที่นี่ก็ล้วนแล้วแต่ทำจากแป้งข้าวเจ้า อันเป็นวิถีการกินอยู่อย่างเรียบง่ายที่คิดค้นขึ้นโดยภูมิปัญญาโบราณของชาวบ้าน ด้วยสภาพแวดล้อมที่ต่างกันออกไปของในแต่ภูมิภาค จึงก่อให้เกิดความชำนาญเฉพาะด้านอันหลากหลาย ผู้เฒ่าผู้แก่ในหมู่บ้านนั้นมีความชำนาญในการกวนและนวดแป้งที่ทำมาจากข้าวเจ้า
สมัยก่อนที่บ้านย่าของฉันนั้นมีเครื่องโม่หินแบบโบราณขนาดใหญ่ เอาไว้โม่ข้าวเจ้า เพื่อทำเป็นแป้งสด แป้งสดเป็นแป้งที่ได้มาจากการโม่ข้าวสารแช่น้ำค้างคืน โดยนำข้าวมาโม่เพื่อทับน้ำออก ก็จะได้แป้งข้าวเจ้าที่พร้อมนำเอาไปทำเป็นขนมแสนอร่อย ภาพที่เห็นจนชินตา คือ ภาพของย่าสวมใส่ผ้าถุงลายพื้นบ้าน สวมเสื้อคอกระเช้า ยืนอยู่ข้างเครื่องโม่ เสียงเครื่องโม่หมุนไปมาอยู่ครู่หนึ่ง สักพักย่าก็จะเอาช้อนครูดกับเครื่องโม่เพื่อให้ข้าวที่บดเสร็จลงไปในหม้อ
ขนมถ้วยนั้น คนสมัยก่อนเรียก ขนมถ้วยตะไล เป็นขนมไทยพื้นบ้านโบราณอีกชนิดหนึ่งที่คนนิยมรับประทาน ขั้นตอนวิธีการทำนั้นก็ไม่ได้มีความยุ่งยากมาก เหมือนกันกับวิธีโบราณที่ย่าทำ และที่ง่ายไปกว่านั้นก็คือไม่ต้องไปหาเครื่องโม่หินแบบโบราณมาบดเป็นแป้งข้าวเจ้า ส่วนกะทิก็ไม่ต้องไปหามะพร้าวแก่มานั่งขูดกันจนหลังขดหลังแข็ง ให้เปลืองแรงเปลืองเวลากันอีกต่อไป เพราะสมัยนี้มีของทุกอย่างที่ทำไว้สำเร็จรูปออกมาวางจำหน่าย เพียงแค่เดินเข้าร้านสะดวกซื้อก็สามารถจัดหาวัตถุดิบได้ครบครัน
ขนมถ้วยถือได้ว่าเป็นขนมที่หารับประทานได้ไม่ยากนัก เพราะเวลาเราเดินเข้าไปนั่งในร้านก๋วยเตี๋ยว มักจะเห็นขนมถ้วยสีขาวนวลถูกนำมาวางไว้อยู่บนโต๊ะ ส่วนผสมหลักของขนมถ้วยก็คือ แป้งข้าวเจ้า น้ำตาลมะพร้าว กะทิ และเกลือ ส่วนวิธีการทำจะมีวิธีอยู่สองขั้นตอน ขั้นตอนแรกคือการทำตัวขนม และขั้นตอนที่สองขั้นตอนการทำหน้าของขนมถ้วย เริ่มแรกเราจะใช้แป้งข้าวเจ้าผสมกับหัวกะทิ เติมเกลือลงไปเล็กน้อย ชิมรสให้ได้มันเค็ม จากนั้นนำไปหยอดหน้าขนมถ้วยที่นึ่งตัวไว้แล้ว หยอดตอนที่ไฟกำลังร้อน ๆ จะให้หน้าขนมฟูไม่ด้าน ขนมถ้วยนั้นถ้าจะให้ดีควรใช้น้ำตาลมะพร้าว จะทำให้ขนมไม่แข็งกระด้าง
ท่ามกลางธรรมชาติท้องทุ่งนาป่าเขา ในวันหยุดพักผ่อนนั้น กิจกรรมที่ให้พวกเด็ก ๆ ได้ทำมีไม่มากนัก การได้นอนเอนกายลงพื้นหญ้า เฝ้ามองดูก้อนเมฆที่เคลื่อนคล้อย และได้ชิมขนมถ้วยแสนอร่อยก็เป็นความสุขอันง่ายงามอย่างหนึ่งของเด็กที่โตมากับการใช้ชีวิตในชนบท
บนหน้าเตาไฟร้อน ย่าเปิดฝาหม้อนึ่งบรรจงเทน้ำกะทิลงไป กลิ่นกะทิหอมคลุ้งลอยมาจากในครัว หลาน ๆ เป็นอันรู้ดีกันว่าอีกประเดี๋ยวเดียวจะได้ลิ้มลองขนมถ้วยอันหอมหวาน
จำได้ว่าในวัยเด็กนั้น มีเรื่องสนุกสนานและความทรงจำดี ๆ อยู่ไม่มาก แต่ที่สามารถจดจำได้ไม่ลืม หนึ่งในนั้นก็คือขนมถ้วยบ้านย่า แม้ว่าในตอนนี้ย่าของฉันจะจากไปในที่ ๆ ไกลแสนไกลก็ตามที
ขอบคุณภาพประกอบ
นมถ้วยกะทิสด – Starvingtime เรื่องกินเรื่องใหญ่
https://www.youtube.com/watch?v=s_m46HAv-Wk
http://www.sookjai.com/index.php?topic=74587.0
