ชนเผ่าม้ง ภาพจากเว็บ lrls.nfe.go.th
คอลัมน์ : ปิดเล่ม
Column : Last But Not Least
นิตยสาร “ทางอีศาน” ฉบับที่ ๗๐
ปีที่ ๖ ประจำเดือนกุมภาพันธ์ ๒๕๖๑
นิตยสารรายเดือนของชาวอีสานและคนไททุกภูมิภาค
ลึกซึ้งรากเหง้า เข้าใจปัจจุบัน รู้ทันอนาคต
กอง บ.ก.
เราทำ “ทางอีศาน” ขึ้นเพื่อช่วยกันสร้างความ “ลึกซึ้งรากเหง้า เข้าใจปัจจุบัน รู้ทันอนาคต” ทำมาหกปีกว่า สะสมผลงานขึ้นเรื่อย ๆ แต่ก็ยังอยู่ในกระบวนการขุดค้น ศึกษา วิจัย หาคำตอบที่ดีที่สุด
ช่วงก่อนปีใหม่ ศาตราจารย์พิเศษชลธิรา สัตยาวัฒนา เริ่มเขียนเรื่อง “สาวรกรากต้นตอ คนไท ชุมชนไท-ลาว และความเป็นไท/ไต/ไทย/สยาม” ลงในเฟสบุ๊กของท่าน “ทางอีศาน” รีบปวารณาตัวขอจัดพิมพ์ทันที ผ่านการปรึกษาหารือ สรุปตั้งชื่อหนังสือหนากว่าห้าร้อยหน้าเล่มนี้ว่า “ด้ำ แถน ต้นกำเนิดรัฐไท”
หนังสือนี้เป็นงานใหญ่ที่ “ทางอีศาน” ตั้งใจทำเป็นพิเศษ หวังให้เป็นเอกสารสำคัญในการ “ลึกซึ้งรากเหง้า เข้าใจปัจจุบัน รู้ทันอนาคต”
เรื่องสำคัญในหนังสือเล่มนี้คือ “วิธีวิทยา” ของสำนักคิด Generative Anthropology ซึ่งยังเป็นเรื่องใหม่ในวงการศึกษาไทย
อาจารย์ชลธิรา เสนอความคิดไว้ในคำนำหนังสือ ตอนหนึ่งว่า
“งานศึกษานี้พัฒนาจากฐานคิดและวิธีวิทยาของสำนักคิด Generative Anthropology เมื่อนำมาประยุกต์ใช้กับ การสาวรกราก ความเป็น ไท|ไต|ลาว|สยาม ฯ ผู้เขียนขอบัญญัติศัพท์ขึ้นใช้เรียกทฤษฎีและวิธีวิทยาที่ผู้เขียนได้พัฒนาต่อยอดขึ้นมาใช้กับบริบทสังคมและวัฒนธรรมไท|ไต|ลาว|สยาม ว่า “ทฤษฎีมานุษยวิทยา แนวอรรถปริวรรตกรรม” เป็นศัพท์ที่ค่อนข้างยาวและเข้าใจยาก แต่ก็ยังไม่อาจคิดค้นบัญญัติศัพท์อื่นใดที่เหมาะสมกว่านี้
อนึ่ง ขอโปรดเข้าใจว่า การคลี่ภาพมายาคติเพื่อถอดรหัส ‘สัญญปริศนา’ ที่ค้างคาใจในงานเขียนชุดนี้ ผู้เขียนดำเนินการวิเคราะห์และตีความหมายอย่างลุ่มลึกก็จริง แต่กล่าวในเชิงกระบวนการการวิจัยนั้นเป็นการทำได้เพียง “ส่วนเสี้ยวหนึ่ง” ว่าด้วยเรื่อง “ด้ำ แถน กำเนิดรัฐไท” เท่านั้น และโดยสามารถเชื่อมโยงความเกี่ยวพันระหว่าง “อาณาจักรเตียนเยวี่ย” กับ “อาณาจักรแถน|ชาวแถน|ไท|ลาว|สยาม กับ ระบบแถน” ได้ในระดับหนึ่งเท่านั้น ยังคงมีภาพปริศนาที่ต้องมีการต่อให้ติด (Jigsaw Puzzle) อีกจำนวนมาก เช่น ความเชื่อมโยงระหว่าง อาณาจักรหนานเยวี่ย|ลั่วเยวี่ย กับ ชาวจ้วง|ต้ง|เก๋อเหล่า, อาณาจักรสุโขทัย|อยุธยา กับ ชาวตระกูลลิ|ลือ|เลอ|เลือง, อาณาจักรล้านนา กับ ชาวยวน|คนเมือง|ลัวะ, อาณาจักรล้านช้าง กับ ชาวลาวและชาวไทกลุ่มต่าง ๆ, อาณาจักรไทอาหม กับ ชาวอัสสัม|นาคา, อาณาจักรแถง กับ ชาวเวียดเหมื่อง, อาณาจักรไตมาว กับ ชาวไทใหญ่|ไตหลอย|ว้า, อาณาจักรศรีวิชัย กับ ราชวงศ์มะโรง|ชาวไททักษิณ ฯลฯ
ทั้งหมดยังคงเป็น ‘สัญญปริศนา’ ที่ค้างคาใจเราท่านที่ใส่ใจในเรื่องราวเหล่านี้”
หนังสือเล่มนี้มิใช่คำตอบสำเร็จรูป แต่เป็นกุญแจอีกดอกหนึ่งที่จะนำมาช่วยไข “ปริศนามายา” ของวิชาประวัติศาสตร์และมานุษยวิทยาได้ในระดับหนึ่ง
ท่านผู้อ่านโปรดติดตามข่าว และสั่งซื้อหนังสือได้ตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์นี้เป็นต้นไป
