ปิดเล่ม ทางอีศาน ๑๒๐
“ปีใด๋ ฟ้าฮ่ำฮ้อง ไขแห่งอีสาน
ทางนั่น ปักตูดิน ท่าฝนเลิงล้วน
ตกแต่ต้น เถิงปลายบ่ได้ขาด
ฝูงเข้ากล้า ในนาเต็มท่ง
คนสนุกม่วนล้ำ ปีนั้นอยู่กะเสม แท้แหล่ว”
(“โสลกฝน” โดย ปราชญ์บรรพชน)
ปีนี้ล่วงเลยเดือน ๓ เข้าเดือน ๔ ฟ้ายัง “…ฮ่ำฮ้อง ไขแห่งอีสาน…” และหวังให้ฝนตกตั้งแต่ต้นฤดูไปจนถึงปลายฤดูเพื่อข้าวกล้าได้เต็มทุ่งนา
ข้าวเป็นอาหารทิพย์ เป็นอาหารศักดิ์สิทธิ์ ที่แถนฟ้าประทานเลี้ยงดูคน มีข้าวกินเป็นอาหารหลักแล้วหมู่เฮาบ่อดตาย นอกจากนั้น วัฒนธรรมประเพณีฮีตคองคนอีสานก็ล้วนผูกพันและเกิดจากการทำนาปลูกข้าว
มีข้าวกิน อยู่อย่างพอเพียง อยู่กับธรรมชาติ คนอีสานเฮาอยู่ได้ แต่ช่วง ๓ ปีมานี้เกิดโรคห่าตำปอด ซ้ำเติมด้วยสงครามที่ระเบิดขึ้นโดยกองทัพรัสเซียบุกตะลุยหวังยึดยูเครน ทำให้ทั่วทุกมุมโลกระส่ำระสาย
และย้อนไปหลายชั่วอายุคนมาแล้ว แผ่นดินถิ่นที่ราบสูงสูงกว่าที่ราบลุ่มเจ้าพระยาหลาย สิบลำตาล แผ่นดินที่สั่งสมอารยธรรมมายาวนาน ทำไมถึงได้หยุดนิ่งเหมือนต้นไม้ใหญ่ที่กำลังยืนตายซาก
เรื่องราวครั้งหนหลังยังต้องศึกษาทบทวน เหตุการณ์ปัจจุบันยิ่งต้องติดตาม เพื่อสรุปเป็นบทเรียนและกำหนดอนาคตด้วยตัวของเฮาเอง อย่างไรก็ดีเฉพาะหน้านี้ขอให้…
“…ฝูงเข้ากล้า ในนาเต็มท่ง คนสนุกม่วนล้ำ ปีนั้นอยู่กะเสม…”
สุขเกษมถ้วนหน้าเด้อ
