ลูกข้อยเด้อ
พ่อเฒ่าจารย์คูนมี ไทบ้านโพนสว่าง นับว่า เป็นเฒ่าบ้านเฒ่าเมือง อยู่ในศีลธรรมอันดีงาม ครองตนอยู่ใน ฮีตสิบสองคองสิบสี่ ตามประเพณีของคน “ทางอีศาน” มาอย่างสมํ่าเสมอ คราใดแกเห็นลูกหลาน ชาวบ้านประพฤติปฏิบัติตน
ออกนอกลู่นอกทาง ผิดศีลธรรมอันดีงาม แกจะบอกเตือน สั่งสอน ลูกหลานและชาวบ้านเหล่านั้น แม้แต่ “บักเมี่ยง” ลูกเขยของแกเอง ที่ค่อนข้างจะเป็นคนดื้อรั้น แกก็อบรมบ้าง ต่อว่าบ้างจนลูกเขยกับลูกสาวได้แยกตัวออกไปสร้างบ้านอยู่ต่างหาก
“บักเมี่ยง” ผู้เป็นลูกเขยก็เหลือเกิน ทั้งกินเหล้า เจ้าชู้ มุทะลุ ดุดัน ไม่ฟังฟ้าฟังไฟ จนพ่อเฒ่าคูนมีว่าการที่ลูกเขยแยกไปปลูกเรือนอยู่อีกหลังหนึ่งต่างหากนั้น ก็ดีไปอีกอย่าง จะได้ไม่ต้องบอกเตือนให้หนักสมอง
วันหนึ่ง พ่อฒ่าคูนมีแกไปบ้านเหนือ พอเดินผ่านร้านเหล้าเห็นบักเมี่ยงกำลังกินเหล้าคุยโวอยู่กับเพื่อน ๆ ของมัน
“เมาอีกละน้อ เมี่ยง! มึงอย่าโพดหลายเด้อ!” พ่อเฒ่าคูนมีฮ้องเตือนบักเมี่ยง บักเมี่ยงกำลังได้ที่หันไปมองหน้าพ่อเฒ่า ก็โต้ตอบพ่อเฒ่าแบบเคือง ๆ
“แดดร่ม ลมตก บ่ได้กินอยู่บ้านพ่อเฒ่าเมาแหน่ก่ะสิเป็นหยัง?”
“ฮันแน่ะ กูบอกทางดี มันหากหลื่นคำกูโลด!” ว่าแล้วพ่อเฒ่าคูนมีแกก็เดินไปธุระของแกต่อ ไม่อยากต่อว่าต่อขานกับลูกเขยหัวดื้ออีก
บักเมี่ยง เมาแล้วมักทำอะไรแผลง ๆ สิ่งที่เป็นเรื่องท้าทาย หรือที่คนอื่นเขาไม่กล้าทำมันก็มักจะทำเสมอ วันนี้บักเมี่ยงเริ่มเมาแล้ว เมื่อวงเหล้าเลิกราแยกย้ายกันกลับบ้าน บักเมี่ยงคุมสติไม่อยู่ มันยังเคืองพ่อเฒ่าคูนมีที่ร้องเตือนมันในวงเหล้า แม้จะเป็นเวลาพลบคํ่าแล้ว บักเมี่ยงยังไม่กลับบ้าน มันมุ่งหน้าไปบ้านของพ่อเฒ่าคูนมีแล้วแอบเข้าไปคอกควายของพ่อเฒ่า…บักเมี่ยงเข้าไปทำอะไรในคอกควาย? มันแอบไปเซิงควายอีแม่นางของพ่อเฒ่าคูนมี! แก้แค้นที่พ่อเฒ่าเตือนเรื่องกินเหล้าต่อหน้าผู้คน!
คํ่าแล้ว…พ่อเฒ่าคูนมีกลับมาถึงบ้านเหลือบมองไปที่คอกควาย เห็นมีสิ่งผิดปกติ จึงเดินเข้าไปดูก็พบบักลูกเขยขวง กำลังเซิงควายอีแม่นางของแกอยู่! พ่อเฒ่าคูนมีส่งเสียงโวยวายขึ้น
“บักเมี่ยง! มึงเป็นบ้าเรอะ เฮ็ดแนวขวงแท้มาเซิงควายกู มึงละ กูจะไปฟ้องกำนันปรับไหมมึง!”
และแล้ว พ่อเฒ่าคูนมีก็ไปแจ้งความที่บ้านกำนันมาตัดสินว่าความคดี เอาผิดกับลูกเขยขวงปรับไหม เป็นเงิน ๒,๐๐๐ บาท เพื่อไม่ให้ทำสิ่งผิดศีลธรรมอีกต่อไป บักเมี่ยงก็ยอมรับผิด ยอมเสียค่าปรับไหมให้พ่อเฒ่า แต่มันก็ยังคิดแค้นอยู่ลึก ๆ
หลายเดือนต่อมา…บักเมี่ยงได้ข่าวว่า ควายอีแม่นางของพ่อเฒ่าคูนมีกำลังออกลูก บักเมี่ยงมันรีบไปบ้านของพ่อเฒ่าคูนมีทันที
“โต๋มาหยังแต่เช้าแท้เมี่ยง?” พ่อเฒ่าคูนมีถามลูกเขย
“มาเบิ่งควายอีแม่นางออกลูก…” บักเมี่ยงว่า
“เออ…ฮั่นเด๋ กำลังสิออก รอสักหน่อยลูกมันก่ะสิออกมาดอก” พ่อเฒ่าคูนมีอธิบาย
“ข้อยสิเอาน้องควายกับควายน้อยเมือเด้อ!” บักเมี่ยงว่า
ฝ่ายพ่อเฒ่าคูนมีแกก็งง เมื่อจู่ ๆ บักลูกเขยขวงมาบอก ว่าสิเอาลูกควายที่กำลังสิออกมา กับน้องควาย (รกควาย) กลับไปบ้านมัน! ก็เลยถามบักเมี่ยงว่า
“อ้าว! มึงคือว่าจั่งซั่นบักเมี่ยง! ควายของกูนะ มึงสิเอาเมือได้จั่งได๋ ?”
“เอาเมือได้…ในเมื่อพ่อเฒ่าปรับไหมข้อยข้อหา เซิงควายโต๋นี้ ถึงสองพันบาท ลูกมันออกมาก่ะเป็นลูกข้อยล่ะตี้!”
