คำผญา ปรัชญากวี : คนบนหลังเสือ
“เห็นว่าเสือแสนฮ้าย เสือมีลายก็ลายต่าง
ไผผู้ขึ้นขี่ได้ ใจต้องกล้ากว่าเสือ”
(กลอนห่อผญา)
กาพย์ไขผญา: เงิน-ทอง
๏ ใจหนอใจมนุษย์ จะสูงสุดเมื่อมีธรรม พื้นเดิมอาจมืดดำ โดยสันดานอันดิบดาย ธรรมดาก็ดูดี ไม่เห็นมีที่อันตราย มีญาติมีมิตรสหาย เกิดเจ็บตายเสมอกัน ถึงคราวร่วมทุนค้า หากำไรมาแบ่งปัน...อ่านต่อ
คำผญา : ความจน
ขึ้นชื่อว่าทุกข์จน หนอผู้คนย่อมชิงชัง รังเกียจดุจสังคัง ในสังคมชมคนมี คนทุกข์แทบซุกหน้า ใต้ผืนหล้าหลบหลีกหนี ใครใครไม่ว่าดี แม้น้องพี่พากันเมิน ต่อเมื่อเราหมั่นเพียร ฐานะเปลี่ยนเป็นนายเงิน มวลมิตรมากชิดเชิญ สุขเหลือเกินเพลินอุรา ใครใครใคร่ต้อนรับ นับพี่นับน้องญาติกา...
(กลอนไขผญา) ลิง
“ลิงต่อลิงชิงกันขึ้นไม้ บัดสิได้ แม่นบักโกกนาโถ”
กาพย์ไขผญา ปากท้องของเต่า-แลน
ผญา: “เต่าหากินกุ้มปากเต่า แลนหากินกุ้มปากแลน” กาพย์: ตัวเต่าเดินหลังตุง กระดืบไต่ไปตามดิน ต้วมเตี้ยมให้ติฉิน ว่าหากินไม่ทันการ สัตว์อื่นสิตัดหน้า เต่าเชื่องช้าน่าสงสาร ที่แท้แม้เต่าคลาน ก็หาเคี้ยวคุ้มปากตน...
ผญา ปรัชญากวี : สัตว์ใหญ่
๐ ช้างสารในไพรสัณฑ์ ได้พฤกษ์พันธุ์กำบังภัย เดินดั้นในดงใด โดยสวัสดิ์พิพัฒน์พร อยู่กินในถิ่นเถื่อน หลายปีเดือนไม่เคลื่อนคลอน จนแก่ใกล้ม้วยมรณ์ จึงเดือดร้อนด้วยโรคภัย ควานคว้าหาเทือกเถา คล้ายคนเรายามป่วยไข้ ยึดเอาเผ่าพงศ์ไว้ หวังอาศัยฝากชีวิน...
