จังหวัด อำนาจเจริญ เมืองขนาดเล็กไม่ใหญ่มี ๗ อำเภอ ๕๖ ตำบล ๖๑๖ หมู่บ้าน เดิมขึ้นอยู่ในเขตปกครองของเมืองอุบลราชธานี โดยเมื่อปี ๒๕๓๖ ได้ยกฐานะจากอำเภออำนาจเจริญเป็นจังหวัดอำนาจเจริญ พร้อมกับจังหวัดสระแก้ว และหนองบัวลำภู ผ่านมานานกว่า ๒๕ ปีแล้ว คนเก่งคนดีในบ้านเมืองแห่งนี้นับได้หลายท่าน นักเขียนจะเป็นท่านอาจารย์สมพงษ์ พละสูรย์ หรือ “คำหมาน คนไค”, “ทิดโส สุดสะแนน” หรือสุรินทร์ ภาคสิริ นักแต่งเพลง ครูสลา คุณวุฒิ ก็คนบ้านนาหมอม้า นักวาดรูปก็ สมศักดิ์ มงคลวงศ์…
ส่วนคนดังระดับปานกลางก็ลดหลั่นลงมา ยังมีอยู่อีกหลายท่าน แต่อยากบอกชื่อคนทำส้มตำอร่อยขายดี และยกให้เป็นคนเก่งแห่งเมืองนี้ได้ อีกแน่ ๆ คือ ยายเพิง หรือ นางทองแดง ทัศบุตร อายุ ๖๖ ปี อยู่บ้านเลขที่ ๙๙ หมู่ที่ ๕ ตำบลไก่คำ อำเภอเมืองอำนาจเจริญ
คุณยายทองแดง หรือคุณยายเพิง หรือบางคนเขียนยายเพลิง เจ้าของส้มตำรสแปลก เผ็ด หวาน เปรี้ยว เริ่มขายมาตั้งแต่ปี ๒๕๓๘ จนถึงปัจจุบัน เดิมตั้งเป็นเพิงมุงหญ้าคาตั้งอยู่ริมถนนชยางกูร เส้นทางอำนาจเจริญไปอุบลราชธานี อยู่ใกล้ ๆ สี่แยกไฟแดงแรกไปทางอุบลฯห่างจากสำนักงานแขวงการทางอำนาจเจริญ ๑๐๐ เมตร ไม่ไกล ถือว่าอยู่ในตัวเมือง ตอนเช้าไม่ได้ขาย เป็นช่วงเวลาเตรียมเครื่องปรุง โขกพริก สับมะละกอ ฝานมะนาว เริ่มขายจริง ๆ คือเที่ยงไปบ่าย พอถึง ๕ โมงก็หมด เลิกแล้วเลิกเลย ไม่วิ่งแจ้นไปตลาดซื้อมะละกอมาเพิ่ม
สูตรส้มตำยายเพิงร้อนแรงมาก อร่อยเผ็ด ยากจะมีใครทำได้เหมือน เวลาตำลูกค้าสั่งมากี่คนจะตำแบบรวม ๆ จนเต็มครก ตักใส่ถุงจะพอดีคนซื้อ ขายถุงละ ๔๐-๕๐ บาท เฉลี่ยตำแต่ละครกอยู่ที่ ๗๐๐-๑,๐๐๐ บาท ส่วนมากจะซื้อไปรับประทานที่บ้าน บ่ายแก่ ๆ เข้าคิวยาวยืนรอคล้ายกับเข้าคิวขึ้นตั๋วจองที่นั่งเครื่องบิน มีมากที่ญาติในกรุงเทพฯสั่ง ต้องถือหิ้วขึ้นเครื่องบินไปฝากกัน วิธีสับมะละกอคือกระบวนการทำส้มตำของยายเพิงให้อร่อย แตกต่างจากเจ้าอื่น เส้นมะละกอยายเพิงจะสับสั้นหนาไม่ยาวเรียวเหมือนเจ้าทั่วไป ภาษาอีสานบ้านเฮาเรียกว่า สับมะโหลกโขกเขกเป็นต่อน ๆ
ยายเพิงบอกว่า แกสับแบบเป็นเส้นยาว ๆ ไม่เป็น เลยทำแบบมั่ว ๆ ตอนแรกกะคิดว่า มันจะขายไม่ได้ ไอ้ที่ทำมั่ว ๆ กลับขายดี ขายมานานจากเพิงหมาแหงนเป็นร้านใหญ่เนื้อที่กว่า ๑ ไร่ โครงเหล็กโอ่โถงมีมาตรฐาน สะอาดสะอ้าน จากขายได้วันละ ๑๐๐-๒๐๐ บาท เป็นขายได้หลายพันบาทต่อวัน มีชื่อเสียงขายดี จนรายการโทรทัศน์มาบันทึกภาพลีลาต่าง ๆ ไปออกอากาศบ่อย ๆ
เครื่องปรุง ยายเพิงจะใช้พริกแห้งจากสวนชาวบ้านตากแดดให้แห้ง มะนาวฝานเป็นชิ้นบาง ๆ ไม่บีบ ใส่ครกพร้อมมะละกอสับ ขั้นตอนแรกจะโขกพริกละเอียด ไม่ใส่กระเทียม ใส่มะละกอสับลงตามจำนวนที่ลูกค้าสั่งกี่คน เติมน้ำปลา น้ำตาลปี๊บ ผงชูรส น้ำปลาร้าต้มตามสูตร แกจะโขลกเบา ๆ ทำคล้ายยำสีส้ม ตำยายเพิงจะต่างจากเจ้าอื่นคือสีออกแดงเข้มรสจัดจ้านออกทางเผ็ด
เมื่อส้มตำเจ้านี้โด่งดัง จึงมีทั้งคนรักคนชังตามวิถีคนอีสาน แต่ด้วยคุณภาพรสแซบถูกใจส้มตำยายเพิงจึงยังครองใจผู้คน ในบรรดาคนชอบส้มตำอยู่มากซึ่งลูกค้าส่วนใหญ่ จะเป็นวัยรุ่นคนหนุ่มสาว นักท่องเที่ยวมาเมืองอำนาจเจริญ มักแวะไปชิมเสมอ ๆ ปัจจุบันยายเปิดเป็น ๒ สาขามีลูกสาว ธัญญาพร ณัฐวรรณ ดูแลสาขาแรก ส่วนสาขา ๒ เป็นลูกชายดูแล โดยยังเป็นแม่คือยายเพิงทำหน้าที่ ตำ ๆ ๆ ๆ ๆ ๆ อยู่
ใครอยากชิมตามไปที่ร้านริมถนนหน้า อบต.นาจิก ตำบลนาจิก อำเภอเมือง จังหวัดอำนาจเจริญ…
เรือง
