บทบรรณาธิการ

ข้อเสนอเพื่อแลกเปลี่ยนคือ เราควรเริ่มจากเรื่องง่าย ๆ แม้การทำสิ่งใดบนโลกนี้ไม่มีอะไรง่ายเริ่มจากเรื่องใกล้ตัวไปไกลตัว เริ่มจากงานรูปธรรมสู่งานนามธรรม เริ่มจากครอบครัว เพื่อนบ้าน เพื่อนร่วมเรียนร่วมอาชีพ รวมตัวกันเป็นกลุ่มก้อน ช่วยกันสร้างปัจจัยสี่ ให้มีกินมีใช้ มีความสุขในวิถีฮีต - คองวัฒนธรรมของตน กำหนดและเข้าร่วมกิจกรรมทางสังคม จากกิจกรรมกลุ่มขยายสู่กิจกรรมชุมชน

แรงบันดาลใจหนึ่งที่ทำให้สะกดชื่อนิตยสาร “ทางอีศาน” ด้วย “ศ” เพราะบทกวีชื่อ “อีศาน” ของ “นายผี” - อัศนี พลจันทร

จากสังคมทาส การเกณฑ์แรงงาน เลกไพร่ ส่งส่วย มาถึงสังคมทุนนิยมที่มีการกินส่วนต่าง ส่วนเกิน ใช้เงินต่อเงิน ถึงวันนี้สภาพชีวิตผู้คนใน เกือบแสนหมู่บ้านทั้งประเทศไทย ไม่เหมือนสมัย ปู่ย่าตายายอีกแล้ว คนหนุ่มสาวคนวัยแรงงาน แทบไม่มีเหลือในหมู่บ้าน แถมยังมีชีวิตอย่างไร้ หลักประกันความมั่นคงในทุกด้าน ยิ่งตลกร้ายที่ ให้คนประกอบการภาคอุตสาหกรรมผูกขาดมา สอนการใช้ชีวิตแบบพอเพียง ให้คนในระบบ ราชการมาสอนนวัตวิถีแก่คนรากหญ้า ซ้ำเติม หมู่บ้านเข้าไปอีกเมื่ออภิมหาทุนรุกเข้าไปกินป่า ครอบครองทำลายภูเขาแม่น้ำ และได้สัมปทาน ขุดผลาญแร่ธาตุใต้พิภพยิ่งขึ้น

งานวัฒนธรรมมีความสำคัญเป็นเอก ภายใต้สถานการณ์ในประเทศและของโลกขณะนี้ ยิ่งชี้ให้เห็นชัดว่า งานด้านวัฒนธรรมเหมาะสำหรับนำพา งานด้านความมั่นคงและการสรรสร้างนำทางเศรษฐกิจ

ถึงเวลาต้องลดเลิกการกดทับกันทางชนชั้น ทางชาติพันธุ์วรรณนา ถึงเวลาที่อภิสิทธิ์ชนคนส่วนน้อยต้องหยุดเหยียดเย้ย ดูหมิ่น เอารัดเอาเปรียบคนส่วนใหญ่ สังคมไทยจะก้าวไกลได้ต้องรื้อโครงครอบอยุติธรรมที่สั่งสมมายาวนานและซับซ้อน เพื่อให้พลังชีวิตของผู้คนได้สำแดงออกซึ่งศักยภาพแห่งความเป็นมนุษย์ได้อย่างเต็มกำลัง

การเดินเข้าคูหากากบาทเลือกตั้งใช้เวลาไม่นาน แต่กิจกรรมที่คนมีสิทธิ์จำนวน 51 ล้าน 8 แสนคนร่วมกันปฏิบัติทั้งแผ่นดิน ที่ใช้บุคลากรและงบประมาณมหาศาล มีเบื้องหลังที่ต้องต่อสู้ ผลักดันออกกฎกติกาชิงการได้เปรียบกันมากมายกว่าจะถึงวันที่ 24 มีนาคม 2562...

คำว่า “การเมือง” เป็นคำดี งาน “การเมือง” ก็เป็นงานที่ดีงาม “การเมือง”เกี่ยวข้องทุกเรื่อง และพัวพันกับทุกผู้คนตั้งแต่ลืมตาเกิดจนหลับตาตาย

สังคมไทยกำลังเดินไปสู่การผูกขาด กระชับอำนาจทุกด้าน โดยทุนภายในประเทศ อภิทุนข้ามชาติ ภายใต้อุดมการณ์อำนาจรัฐโบราณ สภาพเช่นนี้ได้สถาปนาสวรรค์สำหรับอภิสิทธิ์ชนทุกภาคส่วนทุกระดับชั้น

โคตรเหง้าของเหล่าปราชญ์ผู้ต่อสู้พลิกโลกได้สรุปไว้นานมาแล้วว่า การเมืองคือ สงครามที่ไม่หลั่งเลือด สงครามคือ การเมืองที่หลั่งเลือด

ท่ามกลางสังคมแสงสีเมืองใหญ่ ภาคส่วนอุตสาหกรรม ธุรกิจท่องเที่ยวบริการ ฯลฯ ที่มีเครื่องมืออุปกรณ์และการสื่อสารล้ำสมัย บันดาลให้กิจการการค้าขายเกิดดอกผลกำไรงาม แต่ในภาคส่วนการเกษตร ชีวิตชุมชนคนหมู่บ้านที่เปรียบดั่งกระดูกสันหลังประเทศ กลับไม่อาจหยัดยืนตรงให้คงมั่น ยิ่งนับวันยิ่งไร้หลักไร้แก่น ไร้ความคิดฝันจินตนาการ

ท่ามกลางความ “เน่าใน” ของทุกระบบสถาบัน ส่งผลให้สังคมไทยเสื่อมทรุดลงทุกด้านช่องว่างระหว่างคนรวยกับคนจนยิ่งถีบห่างความต่างทางความคิดของผู้คนไกลกันดั่งฟ้ากับก้นเหว อาวุธที่คนเล็กคนน้อยจะใช้ต่อสู้เพื่อปากท้อง และเทิดศักดิ์ศรีความเป็นคนของตนในห้วงเวลานี้ คือ “งานวัฒนธรรม”

แดนอีศานที่ราบสูง-สูงเจิ้นเทิ้น อัศจรรย์เกินกล่าวขานประมาณไหน ประวัติศาสตร์ชาติพันธุ์อารยธรรมใด วิวัฒนาการสั่งสมไว้ให้มังมู

เมื่อ ๒๐ ปีที่แล้ว เมืองไทยของเราประสบวิกฤตเศรษฐกิจ ต้มยำกุ้ง ฟองสบู่แตก สาเหตุมาจากยุคโลกาภิวัตน์ ประเทศใหญ่ครอบกินประเทศเล็ก คนเมืองนำทรัพยากรของชาติไปเล่นแร่แปรธาตุ ใช้เงินต่อเงิน จนทำให้ประเทศแทบล้มละลาย ซึ่งในครั้งนั้นเราก็ได้ หมู่บ้าน รองซับรักษาความทุกข์ร้อนของผู้คนพลเมือง

เริ่มต้นแม้แต่ชื่อเรื่องของบทนี้ก็มีประเด็นให้ซอกหากันแล้ว คือคำว่า อีสาน ซึ่งฟังเผิน ๆ เหมือนจะรู้ ๆ กันอยู่ แต่เมื่อเจาะลึกก็ทำเอาสะอึกและสะดุดคิดทันที อีสาน เป็นชื่อทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ไม่ใช่ชื่อชาติพันธุ์วรรณา คำเรียกขานถึงคนที่เกิดอยู่บนที่ราบสูงทางภาคอีสานว่า คนอีสาน หลายคนจึงยังไม่ปลงใจรับ

คนอีสานตั้งแต่ยุคสมัยสร้างบ้านแปงเมือง และพัฒนามาถึงปัจจุบันนี้ มีชีวิตอยู่กับธรรมชาติ ดำรงตนเรียบง่าย อดทน อดออม ขยันขันแข็ง มีคุณธรรมและฮีตคองที่ดีงาม ในด้านวัฒนธรรมการกินก็สะท้อนอัตลักษณ์โดดเด่นดังกล่าวมา