ในระยะแรกยุคที่มนุษย์ยังดำรงชีวิตด้วยการเก็บและล่า ข้าวเป็นเพียงอาหารตามฤดูกาล เมื่อข้าวป่าสุกจึงเก็บมาบริโภค เพราะข้าวป่าเมล็ดร่วงง่าย พอลงดินก็กลายเป็นต้นข้าวในฤดูต่อไป ต่อมามนุษย์เฝ้าสังเกตและเรียนรู้ธรรมชาติ จนถึงในยุคหินใหม่มนุษย์จึงเรียนรู้การปลูกข้าวอย่างเป็นระบบ แทนที่การหาเก็บ ต่อมาเมื่อมนุษย์อยู่รวมเป็นกลุ่ม จึงคิดวิธีปลูกข้าวแบบนาหว่าน แต่ได้ผลผลิตไม่ดีนักเพราะการหว่านไม่สม่ำเสมอ จึงประดิษฐ์ “ไถ” เพื่อแทง หรือไถดินให้ลึก ก่อนจะหว่านเมล็ดข้าวลงไป และต่อจากนั้นก็ทำให้เกิดนวัตกรรมต่าง ๆ ตามมาอย่างต่อเนื่อง

บักเทือง เป็นคนมีอารมณ์ดีเหมือนพ่อเฒ่า แต่ลูกเล่นแพรวพราวทันสมัยกว่าพ่อเฒ่าทองมากเพราะเป็นคนรุ่นใหม่ เมื่อเสือ ๒ ตัวมาอยู่บ้านหรือถํ้าเดียวกัน พูดอะไรออกมาก็ทันกันหมด จนพ่อเฒ่าทองถอดใจ ยิ่งตอนนี้แม่เฒ่ามน เมียแกตายไปแล้ว ไม่มีคู่ปรึกษาก็เลยเข้าบวชที่วัดในหมู่บ้าน ลูกหลานก็ยินดี เข้าวัดทำบุญอุปถัมภ์ ดูแลพึ่งใบบุญของหลวงพ่อเสมอมา

“ข้าวคือชีวิต” คนไทยเชื่อว่าข้าวเป็นสิ่งที่มีบุญคุณ มีจิตวิญญาณ มีเทพธิดาชื่อว่า “แม่โพสพ” ประจำอยู่ในต้นข้าว แม่โพสพเป็นผู้คอยดูแลต้นข้าวให้เจริญงอกงาม ถ้าผู้ใดได้ทำพิธีตามคติความเชื่อและบูชากราบไหว้แม่โพสพแล้วจะทำให้ผู้นั้นร่ำรวยอุดมสมบูรณ์ และข้าวสามารถให้คุณให้โทษแก่มนุษย์ได้ มนุษย์เราเป็นหนี้บุญคุณแม่โพสพเป็นอันมาก

ศิลปะงานไม้ที่โดดเด่นสมัยโบราณก็คืองานจำหลักไม้ ใช้เป็นส่วนประกอบสำคัญของสถาปัตยกรรม ทั้งบ้านเรือนที่อาศัยและสถาปัตยกรรมทางศาสนา

“ทางอีศาน” ขออภัยในความผิดพลาด ได้บรรยายคำอธิบายรูปว่า สมบัติ สิมหล้า, ราตรี ศรีวิไล, เทพพร เพชรอุบล ขอแก้ไขเป็น สมบัติ สิมหล้า, ราตรี ศรีวิไล, เคน ดาเหลา จึงจะถูกต้อง ขออภัยในความผิดพลาดมา ณ ที่นี้

วงเสวนาเริ่มต้นจาก พิณทอง เล่ห์กันต์ ผู้ลุกมารณรงค์เรื่องการดูหมิ่นแม่หญิงอีสาน และรณรงค์ล่ารายชื่อในเว็บไซต์ change.org เพื่อตอบโต้ผู้เขียนคอลัมน์นี้