พ่อเฒ่าเผือกแกเป็น คนผญาหลาย (ลูกเล่นแพรวพราว) ฮู้จักเว้าฮู้จักอ่อย ใช้คนเป็น เรื่องบ่มีก็หา เรื่องบ่มาก็ซอก จนผู้คนได้เรื่องเล่ากันติดปาก เวลาใดที่พ่อเฒ่าเผือกไปงานต่าง ๆ ในหมู่บ้าน ผู้คนก็มักจะไปนั่งล้อมรอบแกเผื่อจะได้ฟังเรื่องราวต่าง ๆ บางทีก็เป็นเรื่องเชิงวิชาการก็จะได้ความรู้พอนําไปใช้ปฏิบัติได้บางทีก็เป็นเรื่องตลกเฮฮาพาสนุก จึงทำให้ผู้คนทั้งหลายติดอกติดใจ อยากฟังแกเล่าเรื่องราวต่าง ๆ

เคยไหมครับ ไปในป่า ในทุ่งนา แล้วได้กลิ่นแปลก ๆ ของต้นไม้ เหม็นบ้าง หอมบ้าง มีทั้งรู้จักและไม่รู้จัก พืชที่คนเรานิยมว่ามีกลิ่นหอม ก็ถูกนำมาปลูกมาเลี้ยง จนกลายเป็นไม้ประดับตามบ้านเรือน ส่วนที่คนบอกว่าเหม็น ก็มักถูกละเลยหรือถึงขั้นตัดฟันทำลายไปก็มี ลองมาดูต้นไม้กลิ่นเหม็นสักห้าอย่างเป็นไร

“กะเป๊ก” คืออะไร ถามคนส่วนใหญ่ไม่น่ามีใครรู้บางคนยังถามกลับว่า เป็นตัวอะไรหรือแต่ถ้าถามว่าแล้ว “หน่อไม้น้ำ” เล่าซึ่งเป็นอีกชื่อเรียกหนึ่งของกะเป๊ก บางคนบอกเคยได้ยินชื่อ และในบางคนนั้น อาจมีเพียงคนหรือสองคนที่รู้จัก และเคยกิน

ผมมีเพื่อนเป็นชาวออสเตรเลีย เคยเป็นผู้บริหารระดับสูงในองค์การสหประชาชาติเขาบอกว่า ในบรรดาภาษาทั้งหลายเขาชอบภาษาไทยมากที่สุด เขาพูดไม่ได้และฟังไม่รู้เรื่อง แต่เขาชอบสุ้มเสียงสำเนียงและท่วงทำนองของภาษาไทยเป็นอย่างยิ่ง เป็นภาษาที่ไพเราะที่สุด ได้ยินเมื่อไรก็ยิ้มได้เหมือนได้ฟังดนตรีที่ชื่นชอบประมาณนั้น

“ลักษณะไทย” “ความเป็นไทย” “อัตลักษณ์ไทย”? หัวข้อนี้เป็นปัญหาใหญ่สำหรับคนที่ทำงานด้านศิลปวัฒนธรรมไทย วงวิชาการไทยทํางานด้านนี้มามาก แต่บางช่วงก็ “หลง” ไปทาง “ไทยนิยม” มากไป