กลอนลำฮีต-คอง
ประเพณีเดือนสิบเอ็ด
ความโอ่ : โอ่จักหน่อยเถาะยกนี้ให้น้องนี้พี่ฟังเสร็จ ประเพณีเดือนสิบเอ็ดแม่นบุญออกพรรษาสิ้นปวารณาครบไตรมาสสามเดือน จุดประทีปธูปเทียนในมื้อขึ้นสิบห้าคํ่าฟังธรรมพร้อมโอ่ละนอ…นวล ๆ เอย
ความลํา : เดือนสิบเอ็ดวันสิ้นพรรษาคือว่า สิ้นปวารณา
คือสามเดือนครบถ้วนพระสงฆ์ท่านพรํ่าเพ็ญ
ปฏิบัติบ่เว้นเพียรพรํ่าคําสอน เพิ่นอาจารย์สุนทรแต่งกลอนเตือนท่าน
ให้สังวาลย์รําร้อง เตือนใจพระคุณท่าน
ถวายภัตตาหารแด่พระสงฆะเจ้า ยามเซ้าแต่งเตรียม
ฟังธรรมะยอดเยี่ยมพร้อมพรํ่าจําศีล อุโบสถทําเพียรและปัญจาด้วย
ตาวันสวยมาหั่นพากันตกแต่ง ฮ้านประทีปธูปไต้เตรียมไว้ครบครัน
นอกจากนั้นจัดแจ่งโคมไฟ ใช้กะลาตูมกาแต่งวางเตรียมตั้ง
อยู่ตรงกลางมีฝ้ายหานํ้ามันมาใส่ นํ้ามันพร้าวกะได้ระหุ่งเทศกะได้ตามไต้ส่องแสง
ในมื้อนั้นพลบคํ่ายามแลง พากันมาเวียนเทียนวัดอารามกว้าง
พากันควงแขนย้ายหญิงชายสาวหนุ่ม มาชุมนุมวัดกว้างเต็มพื้นอั่งออ
คํ่าแล้วก็จุดธูปเทียนทอง เพื่อฉลองพรรษาครบวันสุดท้าย
เฮื่อไฟย้ายเตรียมตัวลงท่า พิธีออกพรรษาอีสานเฮาม่วน
แบ้งบางบ้านแข่งเฮือ ซุมอยู่ใกล้ติดฝั่งลําชี
หรือว่ามีลํามูลฟังธรรมตักบาตร หยาดนํ้าลงพื้นแผ่นภูมิ
พากันมาทุกคุ้มตักบาตรเทโว องค์พุทธโธทรงตรัสเรื่องราวข่าวแจ้ง
เพิ่นแสดงเอาไว้ในธรรมพุทธบาท นักปราชญ์เขียนไว้ไขข้อต่อเติม
เพิ่นอาจารย์จึงเริ่มตกแต่งแปลงกลอน อุทาหรณ์ยอยกสู่ฟังหวังซึ่ง
กล่าวถึงองค์พุทธโธเจ้าคราวไปเทศน์โปรด มาตุภูมิแม่ท่านสวรรค์ฟ้าล่วงเถิง
เทวดาซาบซึ้งเท่าทั่วดาวดึงส์ ถึงเวลาหวนกลับต่าวชมพูพื้น
เสร็จคืนมาห้องโลกาโลกลุ่ม เทวดาค่วงคุ้มสวรรค์ฟ้าส่งทาง
ลงสู่ท้างเมืองใหญ่สังกัด จัดสะพานเงินทองท่องเที่ยวเถิงเท่า
มองเห็นเงาใสเหลื่อมสะพานทองเที่ยวไต่ ศรีวิไลเลิศล้าแมนฟ้าแต่งลง
เหลื่อมมาบโม้ธงซ่อธงไซ ตามบันไดมีแสงเพชรพลอยนิลแก้ว
แวววาวโก้มณีโซลํ้าค่า คราวนั้นองค์สัมมาปาฏิหาริย์ส่งให้คนได้ส่องเห็น
ทุกทั่วหน้ามนุษย์โลกโลกา เทวดากับมนุษย์ส่องเห็นกันได้
เมืองสังกัตเหนือใต้ไชโยฮ้องโฮ่ เอิ้นตักบาตรเทโวเท่ากระทั่งทุกมื้อเฮาได้ใส่นาม
จัดข้าวนํ้าโภชนะอาหาร เตรียมข้าวสารเตรียมเงินสู่คนเด้อท่าน
บาตรข้าวสารเหนียวจ้าวมองดูสาก่อน ตอนพระสงฆะเจ้าทรงอุ้มบาตรเดิน
เฮายืนรอป่อไว้เรียงไล่เป็นแถว อยู่ตามแนวลานวัดร่วมใจลงน้อม
โมทนาเพียงพร้อมนํากันทุกฝ่าย โอ่เดวะนออยู่เป็นฝ่าย ยะง่าย ๆ ยะง่าย ๆ เด้อยามง่าย
ทั้งหญิงชายถ้วนหล้าลุงป้าย่าหลาน ทุกหมู่บ้านถือศาสนาพุทธ
บริสุทธิ์จิตใจใฝ่บุญเต็มที่ คดีธรรมสอนไว้มีใจเผยแผ่
กระแสจิตใจขาดแล้วคงพ้อบ่ดี เป็นจั๋งใด๋ชุดนี้ม่วนบ่นอครับ
ฟังแล้วจับใจความฮ่วนนําตามต้อง เดือนสิบสองฟังบั้นพัชรีลําต่อ
บ่ต้องถามต้องส่อรอฟังบั้นบ่อนปลาย ขอชาวไทยจําไว้สู่บ่อนเถิงกลอนท้าย
***
คอลัมน์ กลอนลำฮีต-คอง นิตยสารทางอีศาน ปีที่ ๔ ฉบับที่ ๔๒ ตุลาคม ๒๕๕๘
