“คราม” สีย้อมแห่งชีวิต
“Khram” Colour of Life
บทที่ ๑ คราม คือ…
คราม คือ ความอมตะ คือราชาแห่งสีย้อม
เป็นหนึ่งในสีธรรมชาติที่เก่าแก่มากสีหนึ่งของโลกที่มนุษย์ใช้มายาวนานกว่า ๖,๐๐๐ ปี สีครามติดดี ติดทนลึกเข้าไปในเส้นใย
ครามมีอยู่แทบทุกภูมิภาคทั่วโลก ครามยุโรปเรียกต้นโวด (woad) ครามในเกาะบอร์เนียวคือ Marsdenia tinctoria หรือต้นเบือก,
ครามจีน ครามไต้หวัน คือ Strobilanthes Cusia หรือเมืองไทยคือต้นฮ่อม,
ครามเปรู ครามอินเดีย ครามหม้อนิล (อีสาน) คือ Indigofera พืชตระกูลถั่ว
คราม คือ ความลึกลับ คือชีวิต คือวิถีชีวิต คือประเพณี คือวัฒนธรรม
คือ การรวมศาสตร์ ศิลป์ และความเชื่อสืบทอดจากรุ่นสู่รุ่นอย่างไม่เปิดเผย
คนย้อมครามผูกติดชีวิตตนเพื่อเลี้ยงดูหม้อครามดุจเลี้ยงดูลูกน้อย
ครามคือสิ่งมีชีวิต หม้อครามมา ครามหนี ครามตาย คนย้อมครามบูชาคราม บ้างเชื่อว่าแต่ละหม้อย้อมมีสิ่งศักดิ์สิทธิ์รักษาอยู่
คราม คือ ศิลปะ คือศิลปะพื้นบ้าน คือศิลปะชั้นสูง
สีย้อมคราม คือ สีฟ้าที่อ่อนที่สุดถึงสีน้ำเงินอมม่วงที่เข้มที่สุด มนุษย์ใช้สีครามสร้างลวดลายในกรรมวิธีระบายสี มัดหมี่ มัดย้อม บาติก ในแต่ละพื้นที่ใช้ผ้าย้อมครามในหลากหลายโอกาสและสถานะ
ตั้งแต่ชุดทำไร่ทำนา จนถึงชุดคลุมจักรพรรดิ
คราม คือ สมุนไพร คือยา คือเครื่องสำอาง
สรรพคุณป้องกันรังสีอัลตร้าไวโอเลต รักษาผิว ผดผื่นคัน ฟกช้ำดำเขียว บาดแผล กลิ่นหอมอ่อน ๆ ทำให้ผ่อนคลาย
คราม คือ ความพอดี คือความสมดุล
การย้อมครามให้สีสวยใสติดทนนั้น น้ำครามในหม้อย้อมต้องอยู่ในสภาวะที่เหมาะสมของความเป็นกรดและด่าง สภาพอากาศที่ไม่ร้อนหรือหนาวมาก
และสภาพร่างกายจิตใจของผู้ย้อม
คราม คือ เวลา คือฤดูกาล คือการรอคอย
คราม เป็นพืชตระกูลถั่ว,
๓-๔ เดือนจึงสามารถเก็บเกี่ยวต้นครามมาสร้างสี,
๒๔ ชั่วโมง คือระยะเวลาที่แช่หมักใบสดในน้ำ,
๓๐ นาที คือระยะเวลาที่ตีผสมครามกับปูนแดงกินหมาก,
๑ คืน คือระยะเวลาที่ทิ้งให้ตกตะกอนเป็นเนื้อคราม,
๑๔ วัน คือระยะเวลาที่รอคอยจนได้สีย้อมครามที่สมบูรณ์เหมาะในการย้อมเส้นใยและผืนผ้า
คราม คือ รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส และใจ
ย้อมครามคือการย้อมเย็น ไม่ใช้การต้มเพื่อให้ติดสี
ครามเป็นสีย้อมที่มีชีวิต มีจุลินทรีย์หลายล้านตัวอาศัยอยู่ในหม้อย้อม คนย้อมครามต้องสังเกตทุกรายละเอียดของหม้อคราม
ตั้งแต่สีเนื้อคราม สีน้ำย้อม สีฟองคราม ขนาดฟองคราม ชิมรสชาติ ดมกลิ่น ฟังเสียงของฟองคราม สัมผัสความหนืดความลื่นของน้ำครามทุก ๆ ครั้งที่ย้อม
และรู้สึกถึงพลังในน้ำย้อมคราม
หัวใจของสีคราม หาใช่ที่สีคราม หากแต่คือคนย้อมครามนั่นเอง
****
ข้อเขียนชุด “คราม” สีย้อมแห่งชีวิต เกิดการความประทับใจในครามธรรมชาติ กับประสบการณ์การเรียนรู้ทำงานเรื่องครามในระยะเวลา ๑๒ ปี อยากเปิดมุมมองผู้อ่าน นำเสนอมุมมองของตนที่ได้เดินทางไปต่างประเทศ พบปะพูดคุย รู้จักคนทำครามจากหลากหลายพื้นที่ ทั้งอังกฤษ สก๊อตแลนด์ อินเดีย อินโดนีเซีย มาเลเซีย จีน ลาว ไต้หวัน ว่าครามคือสีย้อมแห่งชีวิตโดยแท้จริง.
*
นิตยสาร “ทางอีศาน” ฉบับที่ ๑๑๗
ปีที่ ๑๐ ประจำเดือนมกราคม ๒๕๖๕
นิตยสารรายเดือนของชาวอีสานและคนไททุกภูมิภาค
ลึกซึ้งรากเหง้า เข้าใจปัจจุบัน รู้ทันอนาคต
.
ราคาเล่มละ ๑๐๐ บาท
สมัครสมาชิก ครึ่งปี ๖๐๐ บาท
หนึ่งปี ๑,๑๐๐ บาท
ตลอดชีพ ๙,๕๐๐ บาท (ได้รับหนังสือย้อนหลัง)
.
สั่งซื้อ// ชำระเงิน // สอบถามเพิ่มเติม ได้ทาง
inbox หนังสืออีศาน m.me/166200246799901
line id : @chonniyom (มี@) คลิก https://lin.ee/amxqtvW
อีบุค ที่ www.mebmarket.com
โทร. 086-378-2516
บริษัท ทางอีศาน จำกัด
244/539 รามอินทราซอย 5 แขวงอนุสาวรีย์ เขตบางเขน กทม. 10220
