จาก “นายผี” ถึง “ทางอีศาน”
นิตยสาร “ทางอีศาน” ฉบับที่ ๗๗
ปีที่ ๗ ประจำเดือนกันยายน ๒๕๖๑
นิตยสารรายเดือนของชาวอีสานและคนไททุกภูมิภาค
ลึกซึ้งรากเหง้า เข้าใจปัจจุบัน รู้ทันอนาคต
แรงบันดาลใจหนึ่งที่ทำให้สะกดชื่อนิตยสาร “ทางอีศาน” ด้วย “ศ” เพราะบทกวีชื่อ “อีศาน” ของ “นายผี” – อัศนี พลจันทร
“อีศาน” (“ศ”) มาจากรากภาษาสันสกฤต ส่วน “อีสาน” (“ส”) รากภาษาบาลี มีความหมายเดียวกันคือ คำเรียกพื้นที่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ สำหรับประเทศไทยก็มีกรุงเทพฯเป็นศูนย์กลาง
พระนามที่เก่าแก่ที่สุดและเป็นพระนามแรกของพระศิวะ คือ พระรุทระ พระองค์เป็นใหญ่อยู่ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ จึงเรียก “พระอีศาน” ด้วย
หลัง พ.ศ.๑๐๐๐ มีนครโบราณสมัยอาณาจักร “เจนละ” ชื่อ อีศานปุระ พิกัดปัจจุบันอยู่บริเวณเมืองกำปงธม ประเทศกัมพูชา
ในประวัติศาสตร์โลก ปรากฏพระนามกษัตริย์ว่า “อีศานวรมัน” อยู่ ๔ พระองค์ คือ อีศานวรมัน ที่ ๑ และที่ ๒ แห่งอาณาจักร “เจนละ” พระองค์หนึ่งเป็นกษัตริย์อยู่แถบรัฐอัสสัม อีกพระองค์อยู่ภาคเหนือของอินเดีย ซึ่งมีหลักฐานใบหน้าพระองค์บนเหรียญกษาปณ์ของรัฐนั้นด้วย
สมัยโบราณ ชาวอารยันจะตั้งชื่อให้ลูกผู้ชายโดยการเสี่ยงทายโยนดอกไม้ขึ้นเหนือเบาะที่เด็กนอนอยู่ ดอกไม้ไปตกทางทิศใดของเด็กก็ให้ชื่อตามนั้น สำหรับวรรณะกษัตริย์จะนิยมใช้ชื่อของ “เทพเจ้า” เช่นดอกไม้ตกทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ เด็กชายคนนั้นก็จะได้ชื่อที่หมายถึงพระอิศวร (ศิวะ) เช่นคำว่า “อีศาน” เป็นต้น
จากการสำรวจเมื่อไม่นานมานี้พบว่า ปัจจุบันชื่อ “อีศาน” (หมายถึงพระศิวะ ศาสนาพราหมณ์) ยังเป็นชื่อยอดนิยมสิบอันดับต้นที่คนอินเดียตั้งชื่อให้ลูกชาย คำว่า “อีศาน” จึงเป็นทั้งคำมงคลและศักดิ์สิทธิ์
กล่าวถึง “นายผี” – อัศนี พลจันทร เมื่อผลงานกวีของท่านชื่อ “อีศาน” ปรากฏบนบรรณพิภพใน พ.ศ.๒๔๙๕ จิตร ภูมิศักดิ์ นักคิดนักเขียนนามอุโฆษ ได้วิจารณ์กวีบทนี้ว่า ตีแผ่ความยากเข็ญของชีวิตและปลุกเร้าจิตวิญญาณการต่อสู้ของประชาชนได้อย่างเพียบพร้อม มีพลัง ทั้งยกย่อง “นายผี” ว่าเป็นมหากวีของประชาชน
ในวาระชาตกาล ๑๐๐ ปี “นายผี” – อัศนี พลจันทร (๑๕ กันยายน พ.ศ.๒๔๖๑ – พ.ศ.๒๕๓๐) ขอร่วมน้อมรำลึกลูกที่ดีเลิศคนหนึ่งของแผ่นดินไทย ผู้กระตือรือร้นสร้างภูมิรู้ ตื่นตระหนักรู้ในความเปลี่ยนแปลง และอุทิศชีวิตทั้งชีวิตต่อสู้เพื่อชาติเพื่อประชาชน
