ปริศนาตัวมอม (๕) จบ
ทองแถม นาถจำนง
มอมวัดพันเตา ภาพจาก: Pantip
วัดพระธาตุดอยสุเทพ ตัวนี้น่าจะคือเห-รา (มีหางเป็นปลา) ไม่ใช่มอม (มอมมีหางเป็นพวง) ภาพจาก: tintila Pantip
มอมบนซุ้มประตู วัดไหล่หิน
มอมวัดไหล่หิน เกาะคา ลำปาง ภาพจาก: คมฉาน ตะวันฉาย
“มอม” ถูกลากเข้าเป็นวัฒนธรรมพราหมณ์-พุทธ
หลังจากวัฒนธรรมจากอินเดียแพร่เข้ามาสุวรรณภูมิ “พุทธ-พราหมณ์” ก็เอาชนะผี วัฒนธรรม “เงือก”(ดั้งเดิม) ก็กลายเป็น “นาค” วัฒนธรรม “มอม” ก็กลายเป็น “สิงห์”
แต่ความขลัง ความศักดิ์สิทธิ์ ก็ยังอยู่ เช่น เป็นผู้รักษาพุทธสถาน เป็นลายสักศักดิ์สิทธิ์ป้องกันตัว
ในล้านนา “มอม” ถูกเปลี่ยนให้เป็นสัตว์พาหนะของ “ปัชชุนนะเทวบุตร” ผู้ให้ฝน พระพิรุณ ผู้ให้ฝน ทรงพาหนะ “มกร” (มะ กะ ระ ซึ่งเทวรูปที่เก่าแก่ที่สุดในอินเดียทำเป็นรูปจระเข้) ในสายพุทธมีการอ้างอิง “มัจฉาชาดก” เป็นต้น
เมื่อฝนแล้งจึงทำพิธีแห่ “สิงมอม” ขอฝน
ความเชื่อล้านนานี้แพร่กระจายไปถึง พิษณุโลก, บ้านคูบัว ราชบุรี ฯ (ตามการเคลื่อนย้ายของชาวล้านนา)
ทุกวันนี้องค์ความรู้เรื่อง “ตัวมอม” กำลังจะสูญสิ้นไป วงวิชาการก็ยังขาดผู้รู้ มีความเข้าใจผิดกันมาก
“ตัวมอม” จึงยังเป็นปริศนาประเด็นใหญ่เรื่องหนึ่ง ?
มอมวัดบุพพาราม เชียงใหม่ ภาพจาก: กระจ้อน Pantip
อ่าน : ปริศนาตัวมอม (๑) หมานำพันธุ์ข้าวมาให้คน
อ่าน : ปริศนาตัวมอม (๒) บูชาหมา
อ่าน : ปริศนาตัวมอม (๓) การบูชาหมาในยุคดึกดำบรรพ์
อ่าน : ปริศนาตัวมอม (๔) จาก “หมา” เปลี่ยนเป็นสัตว์ผสม
