นิตยสาร “ทางอีศาน” ฉบับที่ ๗๗
ปีที่ ๗ ประจำเดือนกันยายน ๒๕๖๑
นิตยสารรายเดือนของชาวอีสานและคนไททุกภูมิภาค
ลึกซึ้งรากเหง้า เข้าใจปัจจุบัน รู้ทันอนาคต
อาณาจักรศรีวิชัย
ศูนย์กลางอาณาจักรศรีวิชัย
ชุมศักดิ์ นรารัตน์วงศ์ : เรื่องและภาพ
ย้อนไปในอดีต ในฐานะแผ่นดินซึ่งเป็นจุดร่วมของ ๓ น่านน้ำสำคัญ คือ ทะเลจีนใต้ ทะเลอันดามัน และอ่าวไทย “อาณาจักรศรีวิชัย”
หรือ “รัฐศรีวิชัย” จึงถือเป็นรัฐแห่งน่านสมุทรกำเนิด เติบโต และผูกพันกับเส้นทางเดินเรือผ่านช่องแคบมะละกามายาวนานด้วยทำเลที่ตั้งที่โดดเด่น กลายเป็นชุมชนการค้าตามชายฝั่งริมทะเลเชื่อมโยงกับสถานีการค้าอื่น ๆ ในน่านทะเล
มีหลักฐานทางประวัติศาสตร์ว่า ช่วงอาณาจักรฟูนัน (Funan) บริเวณลุ่มแม่น้ำโขงตอนล่างซึ่งเป็นรัฐที่รุ่งเรืองด้านการค้าขายและการเดินเรือที่สำคัญระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ ๑-๖ และชนชั้นสูงเป็นพวก “มาลาโยโพลีนีเซียน” ถึงกาลล่มสลาย ได้เกิดอาณาจักรแห่งใหม่ขึ้นมาแทนที่ชื่อว่า “อาณาจักรศรีวิชัย” หรือ “อาณาจักรศรีโพธิ์” ก่อตั้งโดย “ราชวงศ์ไศเลนทร์” อาณาจักรแห่งนี้ได้รับการเรียกขานว่าเป็น “ชาติพันธุ์มลายูโบราณ” มีอาณาเขตกว้างไกลครอบคลุมถึงแถบคาบสมุทรมลายู เกาะสุมาตรา เกาะชวา ช่องแคบมะละกา ช่องแคบซุนดา และรวมถึงบริเวณภาคใต้ของประเทศไทย
อาณาจักรนี้มีนามว่า “ศรีวิชัย” ด้วยการเปรียบเทียบกับคำภาษาอาหรับว่า สรีบุซา (Sribuza) และคำภาษาจีนสมัยราชวงศ์ถังว่า ซิ ลิ โฟ ชิ (Shih-Li-foshih) และท่านได้กล่าวว่า เป็นอาณาจักรที่มีกล่าวไว้ในจารึก พ.ศ.๑๒๒๙ บนเกาะบังกา ในศิลาจารึกวัดเสมาเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช พ.ศ.๑๓๑๘ (ซึ่งบางท่านก็กล่าวว่าน่าจะมาจากวัดเวียง อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานีมากกว่า) และบรรดาจารึกของราชวงศ์โจฬะในประเทศอินเดียภาคใต้ในพุทธศตวรรษที่ ๑๖
ศาสตราจารย์เซเดส์เชื่อตามความคิดเห็นของศาสตราจารย์เกรินเนเวลดต์ (Groeneveldt) ใน พ.ศ.๒๔๑๙ ว่าอาณาจักรศรีวิชัยนี้เป็นของชาวมลายู และมีราชธานีตั้งอยู่ที่เมืองปาเล็มบังทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของเกาะสุมาตรา แต่ใน พ.ศ.๒๔๖๑ ดินแดนแถบเมืองปาเล็มบังก็ไม่มีซากโบราณสถานมาก จนกระทั่งศาสตราจารย์เซเดส์จำต้องกล่าวว่า ผู้ปกครองอาณาจักรศรีวิชัยมัวแต่ยุ่งเกี่ยวกับการควบคุมการเดินทางในช่องแคบมะละกา จนกระทั่งไม่มีเวลาที่จะมาสร้างศาสนสถานมากมายดังเช่นในเกาะชวาได้…
