ธวัชชัย พิณะพงษ์

จากความตอนแรกจะเห็นได้ว่า เมื่อสิ้นกษัตริย์ที่เข้มแข็งแล้วอาณาจักรล้านช้างต้องพบกับการจลาจล การแย่งชิงราชสมบัติ และด้วยเหตุนี้อาณาจักรล้านช้างจึงแตกแยกออกเป็น ๓ อาณาจักร ถูกสยามที่มีความเข้มแข็งทั้งทางด้านทหาร เศรษฐกิจ อาวุธยุทโธปกรณ์เข้าครอบครองและผนวกเข้าเป็นส่วนหนึ่งในเวลาต่อมา

หากนับย้อนไปในอดีตนั้นไม่ว่าผู้คนจากฝั่งซ้ายหรือลาวขวาแม่น้ำโขง ก็มีพัฒนาการทางด้านประวัติศาสตร์อันยาวนานร่วมกัน กล่าวคือ มีวิวัฒนาการทางสังคมการเมืองมาจากแหล่งเดียวกัน นั้นก็คือ “อาณาจักรล้านช้าง” อาณาจักรดังกล่าวได้สถาปนาศูนย์กลางอำนาจขึ้นที่ฝั่งซ้ายแม่น้ำโขงในช่วงพุทธศตวรรษที่ ๑๙

ภายหลังจากตั้งเมืองพยัคฆภูมิพิสัย ได้ 5 ปี ตามบันทึกการเดินทางของ เอเจียน แอมอนิเย (Etienne Aymonier) ตรงกับ พ.ศ.2427 เขาได้เดินทางเข้ามายังเมืองพยัคฆภูมิพิสัย