Buffalo Agenda vs Buffalo Congress
ทางอีศาน ฉบับที่ ๑๑ ประจำเดือนมีนาคม ๒๕๕๖
คอลัมน์: ในเครื่องแบบ
Column: In uniform
ผู้เขียน: สมพงษ์ ประทุมทอง
ขอบคุณภาพจากอินเตอร์เนต
จากวัยเด็กถึงวัยหนุ่ม ผมมีความสุขกับการได้เสพศิลป์และโภชนาการจากควาย ได้ฟังเพลงอันเป็นวรรณศิลป์ทางดนตรีที่มีควายเป็นพระเอกไม่ว่าจะเป็นเพลง ขวัญใจเจ้าทุย จากเสียงน้ำเซาะทรายของ รวงทอง ทองลั่นทม พี่ทุยหน้าทื่อ จากทูล ทองใจ น้ำตาทรพี ของ คำรณ สัมบุญณานนท์ น้ำตาไอ้ทุย จาก ชรินทร์ นันทนาคร
ผมได้กินเนื้อควาย ที่ทำเป็นเส้นยาวตากแห้งเอามาซุกขี้เถ้าร้อน ๆ สุกแล้วทุบด้วยสากกะเบือ (นี่เป็นเนื้อทุบขนานแท้) กลิ่นสาบของเนื้อควายซุกขี้เถ้า กินกับข้าวเหนียวร้อน ๆ อร่อยสุด ๆ คนแก่คนเฒ่าบอกว่า ต้องเป็นเนื้อควายเฒ่าตกส่าง (บ่อ) ทำไมต้องอย่างนั้นไม่รู้ และทำไมจะกินเนื้อควายทั้งทีต้องให้มันตกบ่อตาย ผมก็ไม่รู้อีกนั่นแหละ
เมื่ออายุมากเข้าขั้นสูงอายุก็ได้รับทราบเรื่องราวของควายที่ไม่สนุกเลย ยิ่งควายทั่วประเทศไทยถูกความเจริญทาเทคโนโลยี ถูกคนที่มันรับใช้ทั้งทางเศรษฐกิจและโภชนาการ บุกรุกทำลายแหล่งอาหารของมัน ก็อดสูใจว่ามนุษย์ที่บอกว่าตัวเองมีจิตใจสูง รู้บุญรู้คุณสัตว์ร่วมโลก กลับไม่แยแสต่อสัตว์ที่ได้ประโยชน์จากมันเลย จะเรียกว่าเป็นคนอกตัญญูต่อควายผู้มีพระคุณก็น่าจะได้
ควายมีชื่อเรียกแตกต่างกันออกไปตามแต่ภาษาของแต่ละชาติ หรือจะเรียกในชั้นวรรณะใดคนไทยเรียกควายไทยว่า ทุย ก็มี กระบือ ก็มี กาสร เป็นชื่อที่ไม่นิยมเรียก มักใช้ในบทกวี เช่น พฤกษภกาสร อีกกุญชรอันปลดปลง ใน กฤษณาสอนน้องคำฉันท์ หรือใน กาสรคำฉันท์ ของ สมคิด สิงสง ถ้าเรียกหนักเข้าด้วยอาการเคียดแค้นชิงชังก็ว่า ไอ้ทรพี ไปโน้น เขมรเรียกว่า กระบือ ชาวฟิลิปปินส์เรียก คาราบาว ในภาษาอังกฤษเรียกควายในประเทศอาเซียนว่า วอเตอร์บัฟฟาโล่ (Water Buffalo) แต่ถ้าเรียกว่า บัฟฟาโล่ เฉย ๆ ก็หมายถึงควายทั่ว ๆ ไป ถ้าเป็นควายป่าก็เรียกว่าไบซัน (Bison)
สำหรับประเทศไทยเราจะเรียกควายอย่างไรก็ไม่มีความหมายมากไปกว่า เป็นสัตว์โง่เขลาเบาปัญญา แถมยังเรียกคนที่โง่เทียบกับควายเสมอ “ควายเอ๋ยควาย เจ้าเกิดมาเป็นตัวเป็นตน ได้ยินแต่เรื่องคนเขาบ่นว่าเจ้าโง่ล้นสิ้นดี ชื่อจะชั่วแต่ตัวยังดี ไม่เคยสักที ไปขอทานคน” (เพลง น้ำตาทรพี ของ คำรณ สัมบุญณานนท์) ก็จริงนะครับ ไม่เคยเห็นคนจูงควายไปหาขายหญ้าขายฟางในเมืองเหมือนจูงช้างขายอ้อย ถ้ามีคนทำก็คงฮากันเพราะเป็นเรื่องแปลก ในทางการเมือง ควายเป็นพาหนะของ ส.ส. ขี่เข้าสภาให้โด่งดังมาแล้ว
ควายเป็นสัตว์เศรษฐกิจ ทำให้คนร่ำรวยมามากต่อมาก เพลงที่แต่งโดยมีควายเป็นพระเอกก็ได้สตางค์ ทั้งได้รางวัลลูกทุ่งกึ่งศตวรรษมาแล้วก็มี เพลง คนขี่หลังควาย ของ ดาว บ้านดอน ไงล่ะครับ คนใช้แรงงานควายลากจูงอะไรได้สารพัด ที่สำคัญควายช่วยคนทำนาเลี้ยงคนทั้งประเทศมาแล้วกว่าพันปี โลกจะเจริญใช้เครื่องยนต์แทนควายอย่างไรก็ไม่พ้นที่จะเอาควายไปประกอบเป็นชื่อ เช่นรถไถนาขนาดเล็กก็เรียกว่า ควายเหล็ก เป็นต้น
คณะดนตรีที่มีชื่อเสียง ทำมาหากินมาจนร่ำรวยขยายกิจการไปหลายอย่างก็ใช้หัวและเขาควายเป็นสัญลักษณ์ มีชื่อว่า คาราบาว เป็นต้น
ทางโภชนาการเรากินเนื้อควายเป็นอาหารเอานมควายมาดื่ม หรือทำเป็นเนย เนื้อหนังมังสากระดูกและขี้ควาย ล้วนเป็นสิ้นค้าขายได้ทั้งสิ้นไม่มีทิ้งให้สูญเปล่าแต่อย่างใด ด้านความรัก ควายก็มีส่วนเป็นสื่อทำให้ ไอ้ขวัญ อีเรียม ได้รักกันสมใจหมาย
ที่ว่ามายืดยาวนี้ก็เพื่อบอกให้รู้คุณประโยชน์ของควาย และเวลานี้ควายถูกคนรังแกรุกที่ทำกินทั้งเหนือจรดใต้ของประเทศไทย ประชากรควายลดลงตามลำดับ คนเลี้ยงควายบอกว่าอีก ๒o ปีควายจะหมดไปจากประเทศไทย แล้วเราคงตั้งงบประมาณสั่งควายเข้าประเทศ หรือไม่ก็ส่งคนไปศึกษาดูงานเรื่องควาย หรือดูควายต่างประเทศลองคิดดูสิว่ามันจะน่าอดสูใจขนาดไหนครับ ควายเองมันก็พูดภาษาคนไม่ได้ จะเรียกร้องความเป็นธรรมก็ไม่รู้จะบอกว่าอย่างไร
ผมเห็นว่าถึงเวลาแล้วที่คนหากินกับควายจะออกมาปกป้องควาย ให้ควายได้รับการดูแลอยู่คู่เมืองไทยอย่างมีศักดิ์ศรีของควาย โดยอาศัยช่วงเวลาแต่นี้ไปกว่าสามเดือน ข่าวบอกว่าประเทศทั่วโลกมีมติให้ประเทศไทยเป็นเจ้าภาพจัดประชุมทางวิชาการว่าด้วยควาย มีชื่อการประชุมเป็นภาษาอังกฤษว่า Buffalo Congress
ผมเสนอเจ้าภาพหลักจัดกองทัพควายไปปักหลักที่ประชุม คือ คุณแอ๊ด คาราบาว, คุณหงา คาราวาน, คุณสมคิด สิงสง ผู้แต่งเพลง คนกับควาย เป็นแม่ทัพใหญ่ กองหนุนได้แก่บริษัทเพลงบริษัทที่หากินกับควาย พลพรรคนักรบได้แก่คนเลี้ยงควายที่ปางควาย ชาวไร่ ชาวนา ที่มีความใกล้ชิดกับควาย ไปประชุมคู่ขนานกัน เรียกประชุมนี้ว่า Buffalo Agenda หรือ วาระแห่งควาย
ส่วนคนที่จะเข้าร่วมประชุมวิชาการ Buffalo Congress จะเป็นใครบ้าง สัดส่วนเท่าใด ขอให้เป็นหน้าที่ของควายเป็นผู้ลงคะแนนเสียงเลือกเอาเอง แต่ไม่ถึงกับตั้ง กกต. ควายมาจัดการเลือกตั้งเพราะควายมันไม่โกงกันแน่นอน
คนที่เป็นตัวแทนควายก็ขอให้ภูมิใจว่าเกิดมาชาติหนึ่งไม่ได้เป็น ส.ส. คน ได้เป็น ส.ส. ควายก็นับเป็นเรื่องดีเป็นมงคลแก่ชีวิต งานแรกเสนอให้มีวันควายแห่งชาติ และ วันควายโลก ส่วนเรื่องกู้ศักดิ์ศรีและอื่น ๆ ผมขอเชิญท่านผู้อ่านต่อยอดความคิดกู้ชีวิตเพื่อควายไทยด้วยครับ
