อีสานบ้านเฮา

เมื่อประมาณปี ๒๕๒๗ ที่อำเภอพล จังหวัดขอนแก่น มีการพบปะทุกเดือนของหมอยาพื้นบ้าน ๑๒๓ คน โดยการประสานงานของเรด บาร์นา องค์กรพัฒนาเอกชนต่างชาติดำเนินงานโดยคนไทย โดยมีคุณอภิชาต ทองอยู่ และคุณยงยุทธ ตรีนุชกร เป็นหัวเรือใหญ่

“ชุมชนอยู่ในสภาพกึ่งหลับกึ่งตื่นเนื่องจากถูกทำลายความจำ ความรู้เรื่องไทยที่ผ่านมาเป็นแง่มุมของรัฐประวัติศาสตร์ของชุมชนไม่ปรากฏชุมชนถูกลืมไป”

"อีสานบ้านเฮาลือกันอาจไม่มีเลือกตั้งเพราะผบ.ทบ.สั่งให้เปิดเพลงหนักแผ่นดิน" "เขาดูกันยังไงว่าคนประเภทไหนหนักแผ่นดิน" "คนอ้วน"

"พอเสร็จหน้านา คนอีสานบ้านเฮาส่วนใหญ่ก็ว่างงาน" "ไม่ต้องห่วงหลายคนเขาขยัน ไม่ปล่อยเวลาสูญเปล่า เขาไปไกลระดับโลกแล้ว" "ไปทำงานต่างประเทศ" "เล่นพนันฟุตบอลโลก"

แรกเริ่มแม่ลูกเขาผูกพัน สัญชาตญาณนั้นแต่กำเนิด แม่ลูกโดยสายเลือดเขาก่อเกิด คนควายล้วนเลิศมิแผกเพี้ยน

"กี่ยุคกี่รัฐบาลแล้ว อีสานก็ยังล้าหลังยากจน ดูสิเด็ก ๆ แทนที่จะอยู่ที่โรงเรียน" "ดูดี ๆ สิครับท่าน เขาไม่ได้เลี้ยงควายนะครับ เขากำลังเรียนทางแท็บเล็ตที่ห้องเรียนเคลื่อนที่"

"อีสานบ้านเฮาขาดดุลเขาทุกปีเลย" "เฮานำเข้าเขยฝรั่งมากขึ้นทุกปี" "แล้วไง?" "เฮาส่งออกเขยลาวไม่ได้สักคนเลย"

สังคมนิรนาม คือ สังคมที่ผู้คนไม่รู้จักกัน ดูจราจรบนท้องถนนที่เต็มไปด้วยรถรา ผู้คนตามถนนหนทาง ตามห้าง ตามตลาดนัด ตึกรามบ้านช่องป่าคอนกรีตในเมือง หมู่บ้านจัดสรรที่อยู่กันเป็นพันเป็นหมื่น บ้านอยู่ติดกันเป็นสิบ ๆ ปียังไม่รู้จักกัน ไม่เคยพูดจากัน

มนุษย์เกิดมาเป็นส่วนหนึ่งของสรรพธรรมชาติ และสรรพชีวิต แต่โลกได้ค่อย ๆ เปลี่ยนแปลงไปจนจวนจะถึงจุดพลิกผันครั้งใหญ่ด้วยนํ้ามือมนุษย์ บนผิวเปลือกโลกที่ขีดเส้นพรมแดนเป็นรัฐชาติชื่อ “ประเทศไทย” นี้ มีความอุดมสมบูรณ์ยิ่งนัก

ถ้าการเรียนรู้คือหัวใจ ชุมชนจะพบว่า สิ่งที่สำคัญและยิ่งใหญ่กว่าเงิน คือ ความรู้ อย่างที่ปู่ย่าตายายเคยสอนไว้ว่า “มีวิชาเหมือนมีทรัพย์อยู่นับแสน”

วันหยุดบ่ได้มีไว้พักผ่อนเด่อ! มีไว้ซักผ้า

พ่อของผมไม่ใช่นักเลงปืนอะไรหรอกครับ แต่วิถีชีวิตของสังคมชนบท ที่มีเพียงถนนฝุ่นผ่านเข้ามา และมันก็พาคนแปลกถิ่นแปลกหน้ามาด้วยเสมอ...

“วันอาทิตย์นี้พ่อไปธารโตนะ” ผมบอกภรรยา หลังจากขับรถตระเวนไปพบปะพี่น้องหมู่เฮาที่สวนทดลองยางยะลา

สนามสอบสามเณรที่ประเทศเพื่อนบ้าน

เคยมีคำสอนเป็นผญาโบราณอีสานที่เขียนไว้เตือนสติว่า “ของบ่เป็นตาจ้ำ อย่าสิจุ่มลงเหลิก (ลึก) ของบ่เป็นต๋ากิ๋น อย่ากิ๋น สิพวนท้อง (คลื่นไส้)”