กลอนบทละคร (๒)
โดย: ทองแถม นาถจำนง

ในเรื่องพระราชนิพนธ์อิเหนา (รัชกาลที่ ๑) มีความตอนหนึ่งว่า
๐ อันอิเหนาเอามาทำเป็นคำร้อง………สำหรับงานการฉลองกองกุศล
ครั้งกรุงเก่าเจ้าสตรีเธอนิพนธ์………..แต่เรื่องต้นตกหายพลัดพรายไป ๐

“เจ้าสตรี”ที่แต่งเรื่องอิเหนาและดาหลังในสมัยอยุธยาคือ เจ้าฟ้ากุณฑลและเจ้าฟ้ามงกุฎ พระราชธิดาของพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ดูจากคำกลอนข้างต้น ก็น่าจะคิดว่า เรื่องอิเหนาและดาหลังที่ทรงแต่งไว้นั้นเป็นบทละคร และต้องแพร่หลายเป็นที่นิยมมาก จนเมื่อรัชกาลที่ ๑ ทรงฟื้นฟูด้านอักษรศาสตร์ จึงทรงพระราชนิพนธ์บทละครเรื่องอิเหนาเล็กและอิเหนาใหญ่

และรัชกาลที่ ๒ ทรงพระราชนิพนธ์บทละครเรื่องอิเหนา

ปัญหาที่จะคิดต่อหรือค้นต่อไปได้จุดหนึ่งคือ ในเรื่องอิเหนาเล็ก, อิเหนาใหญ่ ของรัชกาลที่ ๑ นั้น มีสำนวนเก่าของเจ้าฟ้ากุณฑลและเจ้าฟ้ามงกุฎ พระราชธิดาของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศปนอยู่หรือเปล่า

(ภาพประกอบ จากอุโบสถวัดประดู่ทรงธรรม อยุธยา)