บทกวี, ผญา, คำกลอน

รัตนะ โกสินทร์ ถิ่นไทยรัก ซึ้งตระหนัก กษัตริย์ไทย ใจรักมั่น สามัคคี รวมแก่น แน่นรักกัน เทิดมิ่งขวัญ จักรี ศักดิ์ศรีไทย ‘พระภูมิพล’ เสด็จไหน ‘ใจไทย’อยู่ น้อมเชิดชู คำสอนสั่ง ตั้งใจใส่ จะกี่ภพ กี่ชาติ ตลอดไป จักทำดี ถวายไท้ เทอดนิรันดร์

อำ ทำไมจึงเป็นลหุได้ เป็นครุก็ได้ แต่ อัม เป็นครุเสมอไป ความจริงก็คือ อำ เหมือนกัน จะว่าคำนิคหิตในภาษาสันสกฤตเป็นลหุก็ไม่ถูกต้อง เพราะความจริงเป็นครุในภาษาบาลีเหมือนกัน ถ้าถือรูปอักษรเป็นเกณฑ์ก็อาจจะว่าได้ว่าต่างกัน แต่เมื่อนิคหิตในภาษาบาลี-สันสกฤตก็เป็นครุด้วยกันแล้ว จะอ้างคารมรูปอักษรก็ไม่ได้

คำครุ เป็นคำที่มีเสียงหนัก ได้แก่ คำทุกคำที่ประสมกับสระเสียงยาวในแม่ ก กา เช่น งา ชี้ สู้ แล้ ห่อ และคำที่ประสมกับสระเสียงสั้นก็ได้เสียงยาวก็ได้ และมีตัวสะกดด้วย เช่น ขม คิด นึก ปาน โชค เล็บ นอกจากนั้นคำที่ประสมกับสระ อ า ไอ ใอ เอา ซึ่งถือว่าเป็น เสียงมีตัวสะกดก็จัดเป็นคำครุเช่นเดียวกัน

เคยมีค่านิยมที่ผิดข้อหนึ่งว่า คำฉันท์ เป็นกวีนิพนธ์ที่สูงค่ากว่าบทกวีฉันทลักษณ์ประเภทอื่นค่าของกวีนิพนธ์เขามิได้วัดจากรูปแบบฉันทลักษณ์ ไม่ว่ารูปแบบฉันทลักษณ์แบบใด กระทั่งร้อยแก้วกวีนิพนธ์ – Poetic Prose ถ้าเขียนได้ถึง จริง ก็คือกวีนิพนธ์ที่ทรงคุณค่า

แม้ว่าฉันท์ จะมีรากกำเนิดจากตระกูลภาษาอินโดยูโรเปียนที่แตกต่างจากตระกูลภาษาไทมาก แต่ปราชญ์ไทยในอดีตก็ได้ดัดแปลงปรับปรุงจนฉันท์ มีความไพเราะงดงามแบบไทยได้สำเร็จ เช่นการแยกวรรค และเพิ่มสัมผัส จนเกิดเป็นวรรณคดีคำฉันท์ภาษาไทยที่วิจิตรงดงามยิ่งนัก และก็ยังคงเป็นรูปแบบที่คนปัจจุบันยังใช้เป็นเครื่องมือสื่อความสุนทรีย์ทางด้านภาษากันได้

ชาตรี เสงี่ยมวงศ์ ๑๓ ธ.ค. ๒๕๕๘ ปี พ.ศ. 2437 ภาคอีสาน ถูกแบ่งเป็น 3 มณฑล (ก่อนหน้านั้นเป็นเมืองประเทศราช, หัวเมืองลาว คือ ดูแลตนเองเป็นเอกเทศแต่ต้องส่งส่วยปี และพร้อมเรียกระดมพลไปช่วยกรุงเทพฯยามมีศึก) คือ มณฑลลาวกาว มณฑลลาวกลาง มณฑลลาวพวน