จากใจทางอีศาน

ถ้าเปรียบเทียบขีดความเจริญก้าวหน้ากับบ้านใกล้เรือนเคียงส่วนมาก เมืองไทยเรายํ่าเท้าอยู่กับที่มานานหลายสิบปีดีดักแล้ว ถึงเวลาต้องปรับปรุงแก้ไขพร้อมกันไปกับการเปลี่ยนแปลงของโลก โครงสร้างทางกายภาพ เช่น การคมนาคม อาคารบ้านเรือน สถานที่ทำการ และภูมิทัศน์ต่าง ๆ

โลกยุคล่ามนุษย์ไปเป็นทาส ยกกองทัพไปยึดครองเมืองขึ้น ใช้อำนาจทางเศรฐกิจไปมีอิทธิพลครอบงำ ควรหมดสิ้นไปแล้ว ประเทศที่รวมศูนย์อำนาจ สูบรีดโภคทรัพย์ส่วนเกินเข้าไปไว้ส่วนกลางกำหนดนโยบายโดยไม่รู้จักและสอดคล้องกับท้องถิ่น

คนเราต้องมีความฝัน มีจินตนาการ ฝันที่งามพร้อมย่อมเกิดจากพื้นฐานความเป็นจริงรองรับ ผ่านการคิดกรอง เป็นฝันที่กว้างไกลกว่าผล ประโยชน์ส่วนตน หรือเฉพาะกลุ่มพวกพ้อง

สายลมเหนือพัดมาบอกข่าวการเปลี่ยนผ่านฤดูกาล อากาศเย็นลง-เย็นลง และแล้วลมตะวันตกสาดเข้ามาปะทะ ฝนฟ้าพลันคึกคะนอง ลมปั่นป่วนกระโชกแรง กระทั่งทุกอย่างสงบ แสงทองอร่ามหล้าลิ่วเมฆขาวบางกระจายบนฟ้าคราม อุณหภูมิลดลงวูบวาบ สัมผัสแห่ง เนื้อหนังสรุปรู้ว่า ...ฤดูหนาวมาถึงแล้ว

ชื่อว่าโลกีย์กว้างเมืองคนมันบ่เที่ยง มันหากเงี่ยงช้อยง้อยคือค้อยตลิ่งของ ลางเทื่อศิษย์กลับได้เป็นครูสอนสั่งก็มี ลางเทื่อลุกออกก้นสอนฉ้อพ่อแม่คีง ลางเทื่อแนวเด็กน้อยสอนคนหัวด่อนก็มี ลางเทื่อลูกไพร่บ้านสอนท้าวบ่าวพญาก็มี

โลกย์เต็มไปด้วยความทุกข์ มันเป็นเช่นนั้นเอง... แต่แม้จะเป็นเช่นนั้น ก็มิใช่ว่าเราจะปล่อยตัวไปตามโลกย์ เมื่อความเลวยังมากมีในบ้านเมือง คนดีก็ต้องค้าน ต้องต้านความเลว ทำดีมิใช่เพื่อได้ดี เราทำดีเพื่อรักษาความดี เพื่อต่อต้านความเลวมิให้ครอบงำสังคมได้เบ็ดเสร็จเด็ดขาด การทำงานของพวกเรา ทางอีศาน ถือหลัก เห็นยาวดีกว่าสั้น

ผลจากการปฏิวัติ ๒๔ มิถุนา ๒๔๗๕ ส่งผลสะเทือนต่อเศรษฐกิจการเมืองภาคอีสาน ทำให้ความเปลี่ยนแปลงจาก รัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มาสู่ รัฐประชาธิปไตย หรือ รัฐประชาชาติ เกิดขึ้นทั้งในเชิงโครงสร้างทางการเมืองเศรษฐกิจ และสังคมวัฒนธรรม ส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงในภาคอีสาน ๓ ประเด็นหลัก...

เที่ยวท่องล่องรู้วัฒนธรรม ลึกล้ำงำเหง้าเล่าขาน คนสร้างค้นคิดนิทาน ตำนานสานญาติชาติพันธุ์

ในช่วงสามเดือนนี้ ธรรมชาติเกี่ยวกับน้ำผูกพันกับชาวไทย วัฒนธรรมโบราณของชาวไทยจึงมีเรื่องเกี่ยวกับน้ำมาก แต่ก็เนื่องจากวัฒนธรรมไทยเปลี่ยนไป เรื่อย ๆ ที่เห็นเด่นชัดก็เรื่องการนับวัน เวลา เดือน ปี เมื่อเปลี่ยนมาใช้การนับปฏิทินตามสุริยคติ สากล การนับเดือนก็เปลี่ยนไป...เป็นการนับตาม ฝรั่ง

ท่ามกลางการยกทัพจับศึกไล่ล่าฆ่าตัดหัวยึดทรัพย์กวาดต้อนคนมาเป็นทาส ผ่านการกระทำถูกดูถูกเหยียดหยามกดทับของสังคม จนถึงยุคอาณานิคมแล่นเรือลำใหญ่ข้ามทวีปมาตียึดเมืองกัน แล้วเกิดสงครามโลก สงครามเย็น จนเข้าสู่ยุคทุนนิยมเต็มตัว ผู้คนบนที่ราบสูงทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ - ภาคอีสานประเทศไทยก็สามารถต่อสู้ดำรงตนยืนหยัดสร้างบ้านแปงเมือง

เราต้องรู้จักร่างกายของเรา หน้าที่อวัยวะแต่ละส่วน ความสำคัญและการถนอมรักษาไว้ให้ทนนาน อาหารใดมีประโยชน์อะไรมีโทษ ในสวนครัวหัวไร่ปลายนาและรอบ ๆ ชุมชนมีไม้ดอกไม้ผลไม้ยืนต้นพืชสัตว์ชนิดใด และต้องรู้จักทะเล ภูเขา รู้จักห้วย หนอง คลอง บึง แม่น้ำทุกสาย

เว้าแล้วต้องเฮ็ด เฮ็ดให้สุด ขุดให้ถึง ผิดถืกค่อยว่ากัน สิ่งใด๋ดียกยอขึ้น สิ่งใด๋บ่ดีแก้ไข ทั้งเฮ็ดทั้งเฮียนคู่กันไป ความผิดบ่ไซ้ความซั้ว ความซั่วคือบ่เปลี่ยนแปลง

คำว่า “วัฒนธรรม” หรือมีผู้เสนอใช้คำ “พฤติธรรม” ที่ถอดมาจากคำภาษาอังกฤษ “Culture” ในส่วนงานวัฒนธรรมสมควรทำหน้าที่บำรุงเลี้ยงและกำกับสั่งงานการเมืองและงานความมั่นคงเสมือนหัวใจและสมองที่หล่อเลี้ยงและสั่งงานแขนขา รวมทั้งอวัยวะส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย