ไม้สองนาง ผีสองนาง
Entertaining stories from old legends
ตำนานเก่าเว่าม่วน
“วรรณะ วิมล”
โปสเตอร์ภาพยนตร์ไทยเรื่อง “ผีสองนาง” นำแสดงโดย บิณฑ์ บรรลือฤทธิ์
คนโบราณเมื่อพบเห็นปรากฏการณ์อะไรที่ “ไม่ปกติ” แปลกแตกต่างจากปรากฏการณ์ทั่ว ๆ ไป ย่อมมองว่ามันเป็น “กรณีพิเศษ” และกรณีพิเศษก็ย่อมมีผลให้เกิดอะไร ๆ ที่ไม่ปกติได้ทั้งในทางร้ายและ/หรือทางดี
ต้นไม้ใหญ่ปกติก็จะมีโคน (กก) และลำต้นพุ่งขึ้นสูงลำต้นเดียว จากนั้นจึงแตกกิ่งบนเรือนยอดของต้นไม้ หากพบเห็นต้นไม้ที่มีโคน (กก) เดียว แล้วแยกเป็นสองลำต้นพุ่งขึ้นสูง คนโบราณก็ย่อมจะมองว่าต้นไม้นั้นไม่ธรรมดา
ศัพท์ทางอีสานเรียกว่า “ไม้สองนาง”
ศัพท์ทางล้านนาเรียกว่า “ไม้สองกิ่งสองนาง” ถือเป็นไม้ขะลำ (หรือคะลำ) ไม่นิยมเอามาทำเสาเอก (เสามงคล) เสาโท (เสานาง)
ทางอีสานก็มองว่า “ไม้สองนาง” นี้คะลำเหมือนกัน แต่ถ้ารูปทรงสวยดี ก็สามารถนำมาทำเสาบ้านได้ เพียงแต่ต้องตัดมาใช้ลำต้นเดียวเหลืออีกลำต้นไว้
“คุณมักเลาะ” เขียนเล่าเรื่อง “มองไม้คะลำ” ไว้ว่า “ไม้สองนาง หมายถึงไม้ที่มีลำต้นติดกัน มีโคนต้นส่วนที่หาอาหารในดินเพียงลำต้นเดียว ไม้ประเภทนี้ถ้ามีลักษณะของลำ ต้นสวยงามสามารถตัดมาทำเสาเรือนเพียงต้นเดียว อีกลำต้นให้เหลือไว้ เพื่อเป็นแม่ไม้โปรยเมล็ดให้เกิดต้นไม้เล็ก ๆ ขึ้นมาทดแทนลำต้นที่ถูกตัดไป”
ทางภาคอีสาน มีความเชื่อเรื่อง “เจ้าแม่สองนาง” หรือ “เจ้าแม่สองนางพี่น้อง” แพร่หลายมาก สองนางเป็นผีดี คือเป็นผู้ปกปักรักษาบ้านเมือง คุ้มครองการเดินทางทางนํ้า
ผมไม่แน่ใจว่า มีความเชื่อเรื่อง “ผีสองนาง” แนวอื่น ๆ อีกหรือเปล่า
ส่วนทางล้านนามีความเชื่อเรื่อง “ผีสองนาง” แพร่หลายอยู่
ผีสองนาง เป็นผีทางภาคเหนือ เชื่อกันว่าเป็นวิญญาณที่สิงสถิตอยู่กับต้นไม้ใหญ่
ผีสองนางคือผู้หญิงที่ตายไปแล้วเข้าไปสิงอยู่ในต้นไม้ที่เป็นคู่ ผีสองนางจะสิงอยู่ที่ต้นไม้ต้นนั้นและจะเอาเป็นที่อยู่อาศัย จะคอยดูแลต้นไม้ไม่ให้ใครมายุ่งหรือตัดต้นไม้ไปได้ ผีสองนางจะออกมาปรากฏให้เห็นเป็นผู้หญิงแฝดพี่แฝดน้องที่มีรูปร่างหน้าตาสวยนุ่งห่มสไบเหมือนคนเหนือล้านนาสมัยก่อน ผีสองนางชอบหลอกคนที่จะมาตัดต้นไม้ของตนเองหรือมาลบหลู่ ใครทำอะไรให้ไม่พอใจก็จะสำแดงฤทธิ์ให้เจ็บป่วย เมื่อญาติของผู้ป่วยไปถามก็จะได้รับการบอกว่าให้นำเครื่องอาหารคาวหวานไปเซ่นไหว้แล้วจึงจะหายจากอาการป่วย หรือไม่ถ้าผีสองนางถูกใจชายคนไหนก็จะมาตามเอาไปอยู่ด้วย
เว็บนิทานพื้นบ้าน http://www.sri.cmu.ac.th/~elanna/lannachild/scripts/tale/folktale/nitan_folk_piisongnang.html เล่าเรื่องผีสองนางไว้สนุกดี ดังนี้
“อย่างว่าผีสองนางมันอยู่ตามสบห้วยอย่างนํ้าแม่กลาง แม่ยะนี่ สองที่มันมาสบกัน ผีสองนางมันอยู่ที่นั่นแล้ว ก็คนใดไปที่นั่น มันไม่เคยเห็นมันก็ทัก เราต้องไปสูมายาใจมัน เครื่องที่นำไปสูมาคารวะนั้นก็มีสาด หมอน น้ำต้น มีไก่คู่หนึ่งไปสูมามัน ถ้ามันมารับก็หายไม่สบาย ถ้าเราไม่ไปสูมาก็ไม่หายเรื่องของการเจ็บไข้
น้ำมาสบกันผีสองนางอยู่ที่นั้น มันอยู่ต้นไม้ใหญ่ ๆ (ใกล้ ๆ นํ้า) เป็นต้นไม้ที่ต้นงอกออกมาเป็นสองต้น บางครั้งมีคนมาตัดไม้เอานางนี้ไปอีกนางไม่เอาไป ผีมันก็จะมาทำร้ายคนที่ตัดเอาอีกนางนั้นไป (มันต้องอยู่ด้วยกัน)
มีครั้งหนึ่งเขาไปตัดเอาไม้มาทำกลอง ไปตัดต้นไม้สองนางมา ไปตัดเอาต้นหนึ่งมา ยังอยู่อีกต้นไม่เอามา ผีสองนางมันมาทำร้ายชาวบ้านคนที่ไปตัดเอามานั้นทำให้ไม่สบาย จนต้องไปถามดูเมื่อดูหมอว่า ผีสองนางมีที่ไหน เขาก็บอกว่าผีสองนางมีต้นไม้เอามาแป๋งกลอง
วัดข่วงเปานี่ก็มี วัดพระธาตุก็มี ไปตัดไม้ป่าดอยเอามาสร้างกลอง ผีสองนางที่วัดพระธาตุก็มี มันอยู่ที่บันไดทางลงหน้าวัดนั้น มันชอบมาทักผู้ที่สึกใหม่ แล้วคนที่โดนทักนั้นก็ต้องไปสูมาคารวะ มันก็มาเข้าสิงคนที่สึกใหม่นั้นแล้วก็พาเข้าไปในช่องถํ้าหน้าวัด แล้วหายไปเลยไม่ออกมาอีก ถํ้าที่หน้าวัดนั้นยังมีอยู่แต่ว่าปิดไปแล้วคนเข้าไปใกล้กลายไม่ได้ มันจะมาทักแล้วพาเข้าไปในถํ้า เขาว่ามันไปโผล่ออกเชียงดาวนู้น”
