"ชัด การชนะ"

ครูโต้นแกมีลูกเขยเป็นครูชื่อ นพพร ครูนพพรเป็นครูรุ่นใหม่ มีแนวคิดที่ปฏิรูปการเรียนการสอนให้มันเข้ายุคสมัย ซึ่งขัดกับพ่อเฒ่าที่เป็นครูเก่า หัวโบราณ บางครั้งครูนพพรก็เคยลองภูมิพ่อเฒ่าเรื่องความรู้ใหม่ ๆ อยู่บ้าง ครูโต้นแกก็สามารถตอบและแก้ปัญหาที่ลูกเขยหัวใหม่มันลองภูมิได้ทุกครั้ง

บักกองมันเป็นคนขยันขันแข็ง ทําไร่ทํานาด้วยความเอาใจใส่ บ่ต้องให้ไผบอกตื่นแต่เช้ารีบออกไปยังหน้างาน ทำให้พ่อเฒ่ายอดแกชื่นชมในความขยันของบักกองผู้เป็นลูกเขยยิ่งนัก แต่บักกองมันก็มีเอกลักษณ์ อย่างหนึ่ง นั่นคือการหยอกล้อหรือแก่ลงพ่อเฒ่าให้ชื่นอารมณ์ หากวันใดมีโอกาสเหมาะบักกองจะรีบฉวยโอกาสทันที

ชีวิตของผู้คนที่อาศัยอยู่ “ทางอีศาน” ส่วนใหญ่มีอาชีพทํานา ทําสวน ทําไร่ ทุกเช้าต้องรีบออกไปทํางาน หนักเอาเบาสู้ตามประสาคนพื้นถิ่นที่ไม่ได้เรียนต่อชั้นสูง ถึงเวลากินข้าวก็มีลูกหลานนําสํารับกับข้าวไปส่ง แล้วร่วมวงกินกันแบบพอเพียง มีข้าวเหนียวเป็นพื้น ปลาแดกบอง ป่น แจ่ว กินกับผักพื้นบ้านตามท้องไร่ท้องนา ก็นับว่าเลิศรสวิเศษแล้ว

“เอี้ยด!” รถบัสลากล้อไป แตงโมที่อยู่ชั้นวางของท้ายรถกลิ้งไปตามตะแกรงจากท้ายรถถึงหน้ารถ ร่วงหล่นลงพื้น กระทบกับใบหน้าของพันตํารวจโทคําแพงที่กําลังหลับสนิทอย่างจัง!

ครอบครัวพ่อเฒ่าผุยกับแม่เฒ่าเคน เป็นครอบครัวใหญ่ มีลูกมีหลานหลายคน การหาอาหารมาปรุงกินกันแต่ละวัน เป็นเรื่องสําคัญที่ทุกคนจะต้องช่วยกันหาตามวิถีชีวิตของผู้คน “ทางอีศาน” บางวันก็ไปหาหน่อไม้ หาเห็ด หาปูหาปลา มาทำกินกัน ซึ่งก็ไม่ใช่เรื่องยากเย็นอะไรนัก เพราะทรัพยากรในพื้นถิ่นอีสาน พอมีแหล่งหาได้ไม่ยาก

พ่อเฒ่าเผือกแกเป็น คนผญาหลาย (ลูกเล่นแพรวพราว) ฮู้จักเว้าฮู้จักอ่อย ใช้คนเป็น เรื่องบ่มีก็หา เรื่องบ่มาก็ซอก จนผู้คนได้เรื่องเล่ากันติดปาก เวลาใดที่พ่อเฒ่าเผือกไปงานต่าง ๆ ในหมู่บ้าน ผู้คนก็มักจะไปนั่งล้อมรอบแกเผื่อจะได้ฟังเรื่องราวต่าง ๆ บางทีก็เป็นเรื่องเชิงวิชาการก็จะได้ความรู้พอนําไปใช้ปฏิบัติได้บางทีก็เป็นเรื่องตลกเฮฮาพาสนุก จึงทำให้ผู้คนทั้งหลายติดอกติดใจ อยากฟังแกเล่าเรื่องราวต่าง ๆ

ผู้คนในภาคอีสาน มีฝีมือในการปรุงอาหารที่เป็นเอกลักษณ์ประจำถิ่นได้อย่างยอดเยี่ยม การปรุงอาหารของคนในภาคอีสาน จะมีการถ่ายทอดสืบต่อกันแบบรุ่นสู่รุ่น แม่บ้านบางคนคิดสูตรเด็ดจนสามารถเปิดร้านขายอาหารอีสาน สร้างฐานะให้ครอบครัวได้ มีร้านอาหารบางแห่งคิดสโลแกนเขียนขึ้นป้ายให้ผู้ที่เข้าไปในร้านได้อ่านและเข้าใจ มีตัวอย่างที่เคยพบ เช่นที่จังหวัดกาฬสินธุ์ มีร้านอาหารแห่งหนึ่งเขียนว่า “ได้ดื่มน้ำเย็น ได้เห็นรอยยิ้ม ได้อิ่มอาหาร ได้รับบริการประทับใจ” ก็นับว่าเป็นยุทธศาสตร์ทางธุรกิจอีกอย่างหนึ่ง

พูดเรื่องผีแล้วยังพิสูจน์กันไม่ได้ว่า ผีมีจริงหรือไม่? แต่ถึงกระนั้นผู้คนก็ยังกลัวผีกันอยู่ไม่น้อย อย่างไรก็ตามผู้คนทางอีสานก็ยังมีประเพณีถือผีกันอยู่ เช่น พิธีผีหมอเหยาของชาวบ้านไทกะเลิง พิธีเลี้ยงผีของไทโส้ ที่เรียกว่า “แซงสะนาม” การรักษาผู้ป่วยด้วยการประกอบพิธีรำผีฟ้า การเลี้ยงผีมเหสักข์หลักบ้านก่อนถึงฤดูทำนา และการเลี้ยงผีตาแฮก เป็นต้น

“เสี่ยว” คำนี้ถ้าแปลความหมายตาม ภาษา “ทางอีศาน” ก็หมายถึงเพื่อนร่วมสาบาน เพื่อนแท้ ที่คอยดูแลช่วยเหลือเกื้อกูลกัน บาง แห่งก็ว่าหมายถึง เพื่อนตาย คือ เพื่อนที่ยอม ตายแทนกันได้

พ่อเฒ่ามินกับลูกเขยชื่อบักวินับว่าเป็นพ่อเฒ่ากับลูกเขยที่สวรรค์จัดมาให้ ถูกคู่กันจริง ๆ มีหลายเรื่องที่พ่อเฒ่ากับลูกเขยคู่นี้ ได้สร้างวีรกรรม หรือใช้วาทกรรมต่อกันให้ชาวบ้านได้ฟัง และครึกครื้นกันมาอยู่บ่อยครั้ง พ่อเฒ่ามินเป็นทนายความ วาทะหรือคารมคมคายก็ไม่ใช่ธรรมดา ปั้นนํ้าให้เป็นตัวก็ยังได้ส่วนบักวิผู้ลูกเขยมันเคยเป็นครูมาก่อน คารมครูวิก็ไม่ธรรมดาเหมือนกัน ครูสาวหลงคารมมันมานักต่อนักแล้ว

พ่อเฒ่านง มีลูกเขยชื่อว่าบักมี บักมีมันเป็นผู้หมั่นเฮ็ดเวียกเฮ็ดงาน ขยันพอสมควร ซึ่งกะเป็นที่พอใจของพ่อเฒ่านงหลาย ถือว่าลูกสาวเลือกผัวได้ถืกต้อง บ่ขี้คร้านคือลูกเขยผู้อื่นแต่ว่าบีกมีมันอยากเป็น คนหล่วง (ล่วงเกิน) แหน่จั๊กหน่อย มักสอดรู้ สอดเห็น พูดจาเสียดแทงกระทบคนนั้นกระทบคนนี้อยู่บ่อย ๆ แต่พ่อเฒ่านงก็ไม่ถือสา

พ่อเฒ่าเสือเป็นคนเจ้าชู้เห็นสาว ๆ หรือแม่ฮ้างนางหม้ายมาอยู่ใกล้ ๆ มักจะมีเรื่องหยอก เรื่องแซว หรือหยิกแกมหยอกเขาอยู่เสมอ จนชาวบ้านให้ฉายาไปต่าง ๆ นานา บ้างก็ว่า “เฒ่าหัวงู” บ้างก็ว่า “เฒ่าบ่อยู่สมเฒ่า” หรือว่า “เฒ่าไก่แจ้” ก็เคยมี

ใกล้วันปิดการอบรมแล้ว สุพิศดีใจจะได้กลับบ้าน ไปอยู่กับเมีย ด้วยความคึดฮอด สุพิศวางแผนโดยได้ข้อคิดจากโครงการที่ไปเข้าอบรมคือ “ผู้นําการเปลี่ยนแปลง ” จงโทรบอกเมียรักว่า ถ้าข้อยกลับไปถึงบ้าน เจ้าจะต้องทําทีเป็นปวดหัวเป็นไข้แทบเดินไม่ไหวเลยนะ ส่วนข้อยจะทําทีปวดท้องอย่างรุนแรง เนื่องจากกินอาหารแสลงมาจากที่อบรม จะได้ให้พ่อเฒ่าไปซื้อยาที่บ้านเหนือ! แล้วเราจะอยู่ลําพังกันสองคน ผู้เป็นเมียก็เห็นด้วยกับแผนอันแยบยลของคนมีหัวระดับศึกษานิเทศก์!

พ่อเฒ่าอ่ำ แกมีลูกเขยชื่อ บักทิดมี ซึ่งไม่ค่อยเอาใจใส่เรื่องทำมาหากินนัก มักเล่นหวย เล่นการพนัน หวยใต้ดินมันชอบนัก แค่เห็นเลขแปลก ๆ หรือเห็นลายของเปลือกไม้คล้ายตัวเลข มันก็จะเอามาเป็นเลขแทงหวยทุกที พอเฒ่าอ่ำก็คอยบอก คอยสอน ห้ามปราม บางครั้งมันก็ยอมรับ แต่ก็ยังหลงงมงายตามนิสัยเดิม ๆ อยู่...ก็เพราะ...คนในยุคนี้มันบอกยาก สอนยาก...