อีสานบ้านเฮา

'ทำไมฉันจึงปลูกข้าวใส่กระถางไว้เต็มบ้าน' แทบทุกคนที่ทราบความก็ติงว่า 'ไปซื้อกินจะไม่ง่ายกว่าหรือ' ไอ้ง่ายน่ะมันก็ง่ายอยู่ แต่มันไม่ได้อารมณ์ ลองคิดดู ข้าวที่เราปลูก ฟูมฟักเองกับมือ ผ่านกระบวนการต่าง ๆ อย่างพิถีพิถัน รสชาติมันจะดื่มด่ำกำซาบขนาดไหน

อีสานมีที่ดินมาก ส่วนหนึ่งอาจมีปัญหาเรื่องน้ำ แต่ถ้าคิดให้ดีน่าจะมีทางจัดการได้ โดยการปลูกพืชที่ใช้น้ำน้อย หรือหาทางกักเก็บน้ำให้พอใช้ได้บ้าง เพราะมีคนจำนวนมากที่ทำเช่นนี้ และจัดการเรื่องการปลูกพืชต่าง ๆ ได้ผลดี มีรายได้ดี

ฟ้าหมาดฝนหม่นแดดก่อนเที่ยงวันนั้นผมเลี้ยวรถเข้าไปใน "โรงงานอุตสาหกรรมน้ำยาง ยะลา จำกัด" ผมเคยมาครั้งหนึ่งแล้วเมื่อเดือนก่อน ครั้งนี้จึงเปิดกระจกยิ้มบอกยามที่เฝ้าประตูโรงงานเพื่อความสะดวกโยธินว่า "สิเข้าไปหาซื้อจิ๊หรีดเด้อ"

เสียงกรีดเหมือนเสียงร้องของมันระงมอยู่ในลมหนาวช่วงหัวค่ำ มันทำให้ผมคิดถึงบ้านเสมอ ในทุกคราวครั้งที่ต้องนอนค้างอ้างแรมคืนอยู่ไกลบ้านเหมือนกับยามแว่วยินเสียงว่าวสะนูหรือเสียงแคนมันคิดถึงจนทำเอาน้ำตาซึมเงียบ ๆ อยู่คนเดียวหลายครั้ง อย่างเช่น การเดินทางไปผาแต้ม อ.โขงเจียม

ฉบับสุดท้ายที่ราชบัณฑิตย์ฯจัดทำและพิมพ์จำหน่ายคือ พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตย-สถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ พจนานุกรม ฯ พ.ศ.๒๕๒๕ หน้า ๙๒๖ ให้ความหมายของอีสาน ๒ อย่าง คือ ๑. ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ๒. พระศิวะหรือพระรุทร และให้ที่มาของคำ อีสานเป็นภาษาบาลี อีศานเป็นภาษาสันสกฤต