บทกวี ดาวชีวิต
ด้วยมีดาวในชีวิตไม่คิดขม แม้เหงาหงอยเศร้าบ้างบางอารมณ์ ใจยังคมวับเชือดเลือดสาดแดง ดั่งวสันต์ปลอบขวัญฉันฝันหวาน แสนดอกไม้บานประชันออกขันแข่ง เช็ดน้ำตาปวงประชา..มาร่วมแรง หลังพายุกระหน่ำแรง...ฟ้าจักงาม รัตติกาลนานยาวดาวยังฉาย เหมันต์กรายถึงวสันต์วันอร่าม พลังปฏิวัติเกิดทั่วทุกชั่วยาม ดาวชีวิต วาวงามนิรันดร
คำผญา (๑๕) : “ไผมีความฮู้หาเงินก็ได้ง่าย ไผฉลาดฮู้เงินล้านก็แก่นถง”
“ไผมีความฮู้หาเงินก็ได้ง่าย ไผฉลาดฮู้เงินล้านก็แก่นถง” ใครมีความรู้ก็หาเงินได้ง่าย ใครฉลาดรู้เงินล้านก็แน่นกระเป๋า
คำโตงโตย
ยำกกให้ยำเหง้า
ยำเงาให้ยำง่า
(โบราณ)
คำผญา ปรัชญากวี : คนบนหลังเสือ
“เห็นว่าเสือแสนฮ้าย เสือมีลายก็ลายต่าง
ไผผู้ขึ้นขี่ได้ ใจต้องกล้ากว่าเสือ”
(กลอนห่อผญา)
คำผญา (๘)
“งัวบ่กินหญ้าแสนสิข่มก็เขาหัก หมูบ่กินฮำแสนสิตีก็ดังเว่อ”
วัวไม่กินหญ้าแม้จะกดเขาลงเขาก็หัก หมูไม่กินรำถึงจะตีจมูกก็แตกบาน
ลายแคนเสียงรถไฟ – พ่อสมบัติ สิมหล้า
ลายแคน ประดิษฐ์โดย พ่อสมบัติ สิมหล้า ที่เลียนมาจากเสียงรถไฟ แสดงในงานเสวนากึ่งสาธิตทางดนตรี “ลายดนตรีแคนในวัฒนธรรมหมอลำ” ในนิทรรศการ “แคนล่องคะนองลำ” ณ หอศิลป์บ้านจิม ทอมป์สัน 28 มีนาคม พ.ศ. 2558
คำผญา (๖) หยอกไฟได้หนี้ หยอกขี้ได้กิน
หยอกไฟได้หนี้ หยอกขี้ได้กิน
เล่นกับไฟได้หนี้ เล่นกับขี้ได้กิน ไฟเป็นของร้อน และอะไรที่ร้อน ๆ ก็เปรียบเสมือนไฟ โดยเฉพาะไฟที่เกิดขึ้นในใจนั้นร้อนมากและก็เป็นไฟที่ดับยาก ไฟโลภ ไฟโกรธ ไฟหลง ๓ ไฟนี้ร้อนมาก เมื่อเกิดขึ้นกับใคร นอกจากจะเผาตัวเองแล้วยังเผาผู้อื่นด้วย นี่ยังไม่รวมถึงไฟอบายมุขอื่น ๆ
คำผญา (๗)
เอาลูกสะใภ้มาเลี้ยงย่า
เหมือนเอาผีห่ามาไว้ในเรือน
ความหมาย
แม่ย่าหรือแม่ผัวกับลูกสะใภ้เปรียบเสมือน ขมิ้นกับปูน, เสมือนนํ้ากับนํ้ามัน ส่วนมากเข้ากันไม่ได้ ยังดีที่เป็นน้ำ อย่าง้นอยก็ยังมีความเย็นอยู่บ้าง ถ้าเป็นของร้อน แม่ย่ากับลูกสะใภ้อาจจะเปรียบเหมือนหมากับแมวก็ได้
กลอนบทละคร (๕ – ๖)
กลอนบรรยายพระราชวังกรุงกุเรปัน ในบทละครอิเหนาครั้งกรุงเก่าข้างต้นนี้ ภาพที่บรรยายแท้จริงแล้วก็คือพระราชวังสมัยกรุงศรีอยุธยานั่นเอง เนื้อความตอนนี้จึงมีความหมายสำคัญทางประวัติศาสตร์ด้วยครับ การอ่านวรรณคดีนั้น เราจะได้ทั้งความไพเราะชื่นใจของภาษา และความรู้ทางประวัติศาสตร์ สังคมวิทยาด้วย
กาพย์ไขผญา: เงิน-ทอง
๏ ใจหนอใจมนุษย์ จะสูงสุดเมื่อมีธรรม พื้นเดิมอาจมืดดำ โดยสันดานอันดิบดาย ธรรมดาก็ดูดี ไม่เห็นมีที่อันตราย มีญาติมีมิตรสหาย เกิดเจ็บตายเสมอกัน ถึงคราวร่วมทุนค้า หากำไรมาแบ่งปัน...อ่านต่อ
คำโตงโตย
บ้านข้อยพุ้นบ่อึดบ่อยาก
ถากเปลือกไม้มาป่นตางปลา
ถากเปลือกสีดามากินตางเข้า
ถากเปลือกสาเหล้ามากินตางเกลือ
คำผญา (๓)
ตกหมู่แฮ้งเป็นแฮ้ง ตกหมู่กาเป็นกา เมื่อเราคบใครเราก็เป็นอย่างนั้น เมื่อเข้าไปอยู่ในกลุ่มของอีแร้ง เราย่อมเป็นอีแร้งด้วย
ลานข่วงคำกวี
เมฆา ญายคับฟ้า ปานนุ่นทาลานเป็นขุยหยุย ยวงยาว พ่องหนาเนืองกว้างลางเป็น ลอนซอนซั้น เลียนถันแถวหลั่นหลิงเห็น ดารดาษด้าม ดาแต้มแต่งอินทร์
หมากผลการพัฒนา
การพัฒนา หนักเน้น เห็นแก่กำไรโอมอ่อย เอาพวงผล ว่าเถิงไทบ้านวาดหวัง สูงไปหน้า สีทาอนาคต ทั้งที่แท้ ซอนซ้อนซ่อนภัย นำนอ
ผญาสมัย
งามวิว ทิวทัศน์ฟ้า ผาหลั่นเลียนกัน เป็นถ้าน พะลานหิน ฮ่อมไพรพนอมไม้ พฤกษ์ภู ดูสล้าง ลมพายใบพ่าง สะหวาง งามหว่างใต้ ไกลก้ำต่ำขแมร์
