เสรี พพ

ประเทศมหาอำนาจและการเมืองหา เรื่องกันไปว่าไวรัสตัวนี้จะเกิดที่ไหน ไม่ว่าเมือง จีน อเมริกา หรือยุโรป ไม่ว่าในตลาดสดหรือ ในห้องแล็บ ที่แน่ ๆ มาจาก “ฝีมือมนุษย์”

อันโตนิโอ กรัมชี (Antonio Gramsci 1891-1937) ผู้ร่วมก่อตั้งและผู้นำพรรคคอมมิวนิสต์อิตาลี ถูกฟาสซิสต์ของเผด็จการมุสโสลินีจับหาว่า “ทำลายชาติ” “อยู่เบื้องหลังวางแผนฆ่าผู้นำประเทศ” ถูกพิพากษาจำคุก ๒๐ ปี แต่ติดคุกไม่ถึงสิบปีก็ถึงแก่กรรม

โคโรนาไวรัสไม่ใช่เรื่องใหม่ มีมาเตือนก่อนหน้านี้แล้ว คือ SARS (2004) และ MERS (2012) แต่ที่ใหม่และคาดไม่ถึงคือ ความร้ายแรงของการระบาดที่ไปทั่วโลกทุกประเทศ ทุกเขตพื้นที่มีที่มนุษย์อยู่ เร็วและแรงจนมนุษย์ที่เก่งกาจแค่ไหน มีวิชาความรู้และเทคโนโลยีดีเพียงใดก็เอาไม่อยู่

โควิด-19 อาศัยโลกาภิวัตน์แพร่กระจายไปทั่วโลกในเวลาอันรวดเร็ว คนเดินทางท่องเที่ยวต่างประเทศปีหนึ่ง 1.5 พันล้าน ไปทุกประเทศ ยังไม่ได้นับท่องเที่ยวในประเทศ เดินทางด้วยความเร็วของเครื่องบิน รถไฟความเร็วสูง รถยนต์

ขอร้องคนรวยช่วยคนจน ไม่ว่าจะขอเงินหรือขออะไร รวมไปถึงขอความคิดเห็น กลายเป็นประเด็น เพราะมีคำถามมากมาย ที่ส่วนใหญ่ไม่ถามธรรมดาแต่วิพากษ์วิจารณ์รุนแรงเป็น “รัฐบาลขอทาน” ด้วยบรรยากาศกดดันจากพรบ.ฉุกเฉิน ความทุกข์จากโรคระบาด ขาดรายได้ ไม่มีจะกิน

หลายประเทศเริ่มคลายล็อค แต่ด้วยความระมัดระวัง อ้างว่า ตัวเลขไม่พุ่งขึ้น เพิ่มแบบชะลอตัว จึงคาดว่าน่าจะเลยจุดสูงสุดไปแล้ว ไม่รู้ว่าปลอบใจตัวเองหรือไม่ เพราะในความเป็นจริง แม้จำนวนเพิ่มจะน้อยกว่าวันก่อนหน้านั้น แต่ก็เป็นจำนวนมาก ทั้งผู้ติดเชื้อและผู้เสียชีวิต

ผมเห็นด้วยกับนโยบายการเยียวยาผู้ได้รับผลกระทบจากโรคระบาดโควิด-19 ในขณะนี้ของรัฐบาล แต่จากความสับสนวุ่นวายที่เกิดขึ้น การคัดกรองผู้มีสิทธิ์ได้รับ ซึ่งยากที่จะหลีกเลี่ยงหรือแก้ปัญหาได้เพราะข้อจำกัดของข้อมูลบุคคลในอาชีพต่างๆ ผมจึงขอเรียนเสนอต่อรัฐบาลผ่านท่านรัฐมนตรีสุวิทย์ เมษินทรีย์ โดยเป็นข้อคิดที่มาจากการศึกษา “รายได้พื้นฐานถ้วนหน้า” (Universal Basic Income : UBI) ที่รัฐบาลหลายประเทศกำลังประยุกต์ใช้อยู่ในขณะนี้ มีข้อเสนอดังนี้

UBI universal basic income คือ รายได้พื้นฐานถ้วนหน้า กำลังได้รับความสนใจจากประเทศต่างๆ อย่างจริงจัง ล่าสุด คือ สาส์นของพระสันตะปาปาฟรันซิสถึงผู้นำขบวนการทางสังคมทั่วโลกในวันปาสกาที่ผ่านมา มีประเด็นนี้ที่เนื้อหาน่าสนใจมาก เชื่อว่าจะมีผลต่อแนวคิดนี้อย่างสำคัญ

“เรามีนัดกับประวัติศาสตร์” “อย่าพลาดที่จะช่วยเหลือเกื้อกูลกันสมัครสมานสามัคคี” ประโยคแรกเป็นของจูเปซเป คอนเต นายกรัฐมนตรีอิตาลี ประโยคหลังเป็นของพระสันตะปาปาฟรันซิส ในสาส์นวันปาสกา

โครงการวิจัยนี้มีชื่อว่า Covid-19 Case Cluster Study ที่เยอรมันมีงานวิจัยซึ่งน่าจะเป็นที่เดียวในโลก ที่ไม่รอให้โรคระบาดจบแล้วค่อยทำ แต่ทำทันทีตั้งแต่วันนี้ เพื่อศึกษาว่า โควิด-19 ระบาดอย่างไรตั้งแต่แรกเริ่มและพัฒนามาอย่างไร จะติดตามไปทุกระยะอย่างใกล้ชิด วิจัยเชิงปฏิบัติการ โดยชุมชนเป้าหมายมีส่วนร่วม

ปัญหาเศรษฐกิจระหว่างการระบาดของโควิด-19 ก็หนักหนาแล้ว จะสาหัสมากกว่าอีกเมื่อโรคร้ายนี้ผ่านไป นี่เป็นการคาดการณ์ของผู้เชี่ยวชาญด้านเศรษฐกิจสังคม ทำให้รัฐบาลประเทศต่างๆ นอกจากจะหาทางเยียวยาระหว่างนี้แล้ว ยังต้องเตรียมรับมือกับ “เผาจริง” หลังจากนี้