จากใจทางอีศาน

ผู้ร่วมก่อตั้งนิตยสารรายเดือนทางอีศาน ส่วนใหญ่เกิดในยุค “ผู้ใหญ่ลีขี่ม้าบักจ้อน” ช่วงก่อนและหลัง พ.ศ.๒๕๐๐ และอดีตเป็นนักกิจกรรมในรั้วมหาวิทยาลัย ผ่านการฝึกหัดอ่านเขียนและทำหนังสือมาในยุคประชาธิปไตยเบ่งบาน พ.ศ.๒๕๑๖ จนถึงหลังเหตุการณ์ล้อมปราบนักศึกษาเมื่อ พ.ศ.๒๕๑๙ ส่วนหนึ่งยังเรียนรู้และได้ทำงานด้านศิลปะวรรณกรรมสืบมา พ.ศ.๒๕๒๘ เราได้ก่อตั้งสำนักพิมพ์ พิมพ์หนังสือเล่มที่เปี่ยมคุณภาพทุกประเภท ในนามสำนักพิมพ์แม่คำผาง, มิ่งมิตร, ปรีชญา, ไม้ขีดไฟ และชุมศิลป์ธรรมดา ภายใต้การบริหารงานและจัดจำหน่ายโดยบริษัทชนนิยม จำกัด

ชีวิตหมู่บ้านครั้งอดีต ผู้นำสังคมทั้งกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ครู พระสงฆ์ รวมถึงผู้นำทางจิตวิญญาณและตามธรรมชาติ ได้แก่ เฒ่าจ้ำ หมอยา หมอลำ นายฮ้อย เหล่านี้ล้วนได้รับการคัดสรรเชิดชูให้เข้ารับหน้าที่ด้วยจิตศรัทธาชาวบ้าน เพื่อนำพาพี่น้องป้องปายเผชิญกับเภทภัยต่าง ๆ และหาทางทำมาหากินให้อิ่มหนำสำราญ มีความสุขความปลอดภัย

บรรยากาศภายหลังการเลือกตั้งผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร เมื่อวันที่ ๒๒ พฤษภาคม ๒๕๖๕ ที่ผ่านมา เต็มไปด้วยความคึกคัก สดใส การชื่นชมยินดีปรีดา

แรงบันดาลใจหนึ่งที่ทำให้สะกดชื่อนิตยสาร “ทางอีศาน” ด้วย “ศ” เพราะบทกวีชื่อ “อีศาน” ของ “นายผี” - อัศนี พลจันทร

รสชาติอาหารที่แซ่บนัว จัดจ้าน ได้ติดตัวคนลาวไปทุกที่ เสียงพิณเสียงแคนคึกคัก ม่วนซื่น แว่วเสนาะโสตบ่มีวันขาดหาย และยามคนลาวจากไกลไปอยู่แดนดินใด ปู่ฟ้าพญาแถนก็ติดตามไปปกปักรักษาทุกหนแห่ง

การใช้ชีวิตทุกวันนี้ เอาแค่เรื่องความสัมพันธ์ระหว่างคนกับธรรมชาติก็อยู่ยากแล้ว เหมือน ๆ จะรู้ที่มาที่ไปของปัญหา แต่นับวันยิ่งปั่นป่วนผันแปร

“การป้องกันตัวเองที่ดีที่สุด คือ การทำลายศัตรู” สรรนิพนธ์การทหารของปรมาจารย์ สงครามจรยุทธ์สรุปไว้เช่นนั้น

ปีนี้ล่วงเลยเดือน ๓ เข้าเดือน ๔ ฟ้ายัง “...ฮ่ำฮ้อง ไขแห่งอีสาน...” และหวังให้ฝนตกตั้งแต่ต้นฤดูไปจนถึงปลายฤดูเพื่อข้าวกล้าได้เต็มทุ่งนา ข้าวเป็นอาหารทิพย์ เป็นอาหารศักดิ์สิทธิ์ ที่แถนฟ้าประทานเลี้ยงดูคน มีข้าวกินเป็นอาหารหลักแล้วหมู่เฮาบ่อดตาย

สภาพบ้านเรือนในหมู่บ้านอีสานยังคงปลูกสร้างด้วยไม้ มีการปรับปรุงเป็นบ้านครึ่งปูนครึ่งไม้มากขึ้น พอ ๆ กับการสร้างด้วยอิฐปูนทั้งหลัง ผ่านมาอีกรุ่นอายุคน ประชากรและครัวเรือนในหมู่บ้านเพิ่มขึ้น ถนนหนทางคับแคบ ปัจจุบันตามหัวไร่ปลายนาจึงมีการสร้างบ้านขึ้นด้วยแบบแปลนสมัยใหม่ ถือเป็นการขยายตัวด้วยความจำเป็นและค่านิยม

ขณะนี้มนุษย์โลกกำลังเผชิญ “สงครามโรค” และ “สงครามโลก” โรคห่าตำปอดยังคงแปลงร่างกลายพันธุ์ และออกอาละวาดไปทั่วทีป หวังให้วงงานสาธารณสุขกดหัวมันให้สยบยอมเป็นโรคประจำถิ่นโดยเร็วพลัน

ท่านเคยได้ยินคำถามประมาณนี้ไหม “ไปเที่ยวอีสาน ไปที่ไหน ได้อะไร…” แล้วก็มีการจาระไนให้ภาพว่า ภาคเหนือมีทิวทัศน์งาม อากาศดี ภาคใต้มีเกาะ และมีทะเลเหมือนภาคตะวันออก กรุงเทพฯหรือเมืองใหญ่ก็ได้เดินซื้อของตามห้างในบรรยากาศเย็นฉ่ำ

คำพรปีใหม่ที่มอบและรับกันไปเมื่อวันส่งท้ายปีเก่า - ต้อนรับปีใหม่ ที่ขอให้มีความสุขสมหวังในทุก ๆ ด้าน ถึงวันนี้ยังคงอยู่ในใจทุกท่าน แม้ความจริงจะไม่เป็นดังหวัง แต่อย่างน้อยความหวังและความฝันนั้นก็ยังคงอยู่ในใจเรา

วัฒนธรรมที่เกิดขึ้นและเกี่ยวพันกับ “ข้าว” ของพี่น้องชาวไท - ไต โดยเฉพาะอย่างยิ่งทั่วทั้งอุษาคเนย์ เรียกว่า “วัฒนธรรมข้าว” คือ สายโยงใยชีวิตจิตวิญญาณของผู้คนในเขตโขงนี้ตั้งแต่เกิดจนตาย จนเกิดเป็นฮีตสิบสองคองสิบสี่ และธรรมนูญร่วมกัน

จำได้ไหมพี่น้อง เมื่อแรกยึดอำนาจเข้ามาบริหารกิจการบ้านเมือง ปี ๒๕๕๗ ขณะนั้นราคายางตกต่ำ นายกฯบอกว่าถ้าอยากได้ราคาแพงให้ไปขายที่ดาวอังคาร ล่าสุดเดือนธันวาคม ๒๕๖๔ ที่ผ่านมา ได้แนะประชาชนแก้ภาวะหาอยู่หากินลำบากโดยให้เลี้ยงไก่กินไข่บ้านละสองตัว

วงปีสมมุติเวลาร่วมกันของคนของโลกเพิ่มขึ้นอีกหนึ่งปี เวลาชั่วชีวิตของคนคนหนึ่งสั้นนักเมื่อเทียบกับประวัติศาสตร์มนุษยชาติและห้วงแห่งกาลเวลา